Kijken is volgens Freud nooit een belangeloze activiteit van het oog, maar impliceert altijd een onbewust systeem van sturing en controle, waarbij seksuele implicaties niet zelden de boventoon voeren. Deze seksuele drijfveer van de waarneming kan zowel actieve als passieve vormen aannemen. Lust stuurt de blik, zo leert de psychoanalyse. Sterker nog: kijken is lust, […]
Mijn leraar klassieke talen op het Ignatiuscollege was Gerard Wijdeveld, die in de jaren dertig een bekend katholiek dichter was, in de oorlog op het foute paard gokte en daarna bekendheid kreeg als vertaler van Augustinus. In 1969 ben ik nog eens bij hem langs geweest om te vragen of hij het misschien ook met […]
Alweer een kwart eeuw geleden stierf Prinses Diana. Ze was echter dan echt. Ze was van iedereen en haar leven was een vervolgverhaal voor ons allemaal. Ze had die tragische mengeling van schoonheid en kwetsbaarheid die garant staan voor een duurzame legende. Zoals Elton John zong over Marilyn Monroe en later over Lady Di: ze […]
Victor Lamme is de auteur van het boek De vrije wil bestaat niet (2010).Hij beweert dat mensen met een grote amygdala gevoeliger zijn voor angst, waardoor ze bij verkiezingen op rechtse partijen stemmen. Anders gezegd: Ook Wilders en Baudet zitten in de hersenen. Wij zij onze hersenen, of we dat nu leuk vinden of niet. Maar […]
De gedachte dat het opkomen van de psychologie als een genezings proces kan worden beschouwd, is voor zover ik weet het eerst geuit door de Nederlandse filosoof en psycholoog Heymans. In een hoogst merkwaardige redevoering in 1909, De toekomstige eeuw der psychologie, wees Heymans op de achteruitgang van de mens en de gemeen schap, de verloren gegane […]
Toen ik zo’n jaar of veertien was fantaseerde wel eens dat ik een oliedruppel was. Ik had ergens gelezen dat moleculaire structuur van olie zodanig was dat één druppel olie zich vrijwel eindeloos op het oppervlak van de zee kon uitspreiden. De moleculen onttakelden zich dan in hele lange ketens die zo een vliesdun olietapijt […]
Postmoderne filosofen hebben de neiging om concepten uit de exacte wetenschap uit hun verband te rukken en alleen metaforisch te gebruiken. Vooral de Franse postmodernisten hebben hier een handje van. Dergelijke praktijken werden genadeloos ontmaskerd door twee natuurkundigen, Alan Sokal en Jean Bricmont, die – door close reading toe te passen op een aantal teksten […]
(Foto: Dolph Kessler) Toen ik zo’n jaar of veertien was fantaseerde wel eens dat ik een oliedruppel was. Ik had ergens gelezen dat moleculaire structuur van olie zodanig was dat één druppel olie zich vrijwel eindeloos op het oppervlak van de zee kon uitspreiden. De moleculen onttakelden zich dan in hele lange ketens die zo […]
Een wereld zonder grenzen heeft alleen in het paradijs bestaan. Toen de onschuld verdween, verscheen de engel aan de poort als de eerste grenswachter. De wereld is ontstaan door een grens te trekken. Ze eindigt bovendien, zoals ze ooit is begonnen : met een grens. Petrus aan de hemelpoort, de oude veerman Charon met de […]
Albert Willem van Renterghem (1874-1944) Boze tongen beweren dat onder onze ogen een narcistische samenleving is ontstaan, een maatschappij zonder enig gevoel of mededogen, een wereld van Facebook-ego’s, verstopte zintuigen en openbare bekentenissen op tv van de meest intieme drama’s. Niemand voelt nog een schok, iedereen lijkt onder hypnose. Internet biedt een embryonale ruimte van […]
Dat schreef de dichter Roland Holst in 1937 in Een winter aan zee. Wat is poëzie anders dan een onzeker gissen aan de oever van een onstuimige en onoverzichtelijke zee. Roland Holst schrijf traadselachtige woorden. Het besef van dood, seksuele en mystieke eenwording en een verlangen naar de eeuwigheid komen samen in zijn poëzie. Mystieke liefde zonder […]
Ludwig Binswanger en Ellen West Achter het kabaal dat hij maakte, gingen onzekerheid, aarzeling en inconsequentheid schuil. Zijn overgevoeligheid voor persoonlijke kritiek, zijn onvermogen een discussie met rationele argumenten te voeren, zijn onbeheerste woede-uitbarstingen, zijn extreme weerzin iets formeel vast te leggen: het waren evenzovele kenmerken van een onevenwichtige persoonlijkheid, die zijn gedrag tot op […]
Kristallnacht, the day after, Berlijn 10 november 1938 Hoe kon het gebeuren dat enkele decennia geleden zoveel mensen in zo korte tijd hun menselijkheid verloren? En hoe zou dat nu opnieuw kunnen gebeuren? Maar belangrijker nog: hoe moet het zijn geweest om slachtoffer te zijn van de Holocaust? Hoe is het om je ‘mens-zijn’ volledig […]
‘Levend van wortels, bessen en een beetje visserij en jacht kenden zij het geloof dat de aarde aan het verouderen was, en daarom in een kosmische catastrofe vernieuwd moest worden. Vallende sterren en aardbevingen zouden de tekenen zijn van het laatste der dagen. Zo nu en dan stond er een ziener op, die in trance […]
Volgens wetenschappelijk bewezen inzichten berusten een belangrijk deel van Hitlers successen als redenaar op het feit, dat hij bij het speken over zo’n buitengewoon modulatie-vermogen beschikte, dat hij in staat was door middel van het 2 1/2 octaaf omvattende frequentiebereik van zijn stem de logische denkfuncties van de grote hersenen van zijn toehoorders af te […]