Waar je ook kijkt in 2025, lijkt het vuur van conflict op te laaien. Als gewone burger, wereldburger vooral, voel ik het aan alles: de onrust is tastbaar. Niet alleen op het nieuws, maar ook in gesprekken met vrienden, in online discussies, in het collectieve gevoel van dreiging. Wat is er aan de hand met […]
In de duisternis, waar je het niet kunt zien, en achter de bomen, loert ‘het’ – je vraagt je niet af wat het is dat daar loert. Het is iets volkomen ondefinieerbaars, het sluimert in zichzelf: de ruimte tussen het zichtbare en datgene wat erachter ligt, al het ongrijpbare, is niet langer veilig en de […]
(Het onderstaande is een fragment uit mijn boek Modernisme in Lourdes, 2013) Nadat de eerste euforie over de benoeming van paus Franciscus in maart 2013 enigszins was bekoeld, kwamen de berichten los over de conservatieve opvattingen die hij in het verleden heeft uitgedragen. Zijn eerste optredens waren bemoedigend. Soberheid, nederigheid en sociale bewogenheid zijn deugden […]
Omdat ik door omstandigheden, die hier verder niet ter zake doen, even weinig tijd heb voor mijn weblog, ben ik op een andere manier gaan schrijven. Mijn blogs van de laatste weken ontstaan door combinaties van bestaande teksten die ook elders op deze site te vinden zijn. Ik heb alle vrijheid, omdat ik niets te […]
‘Het is een groot verschil of ik mijn best doe om uit het licht naar het donker te gaan of vanuit het donker naar het licht. Of ik, als het heldere mij niet meer bevalt mij met een zekere schemering tracht te omgeven, dan wel of ik in de overtuiging dat het heldere op een […]
Aan de rand van de Algemene Begraafplaats van Sneek bevindt zich sinds 2001 een stiltecentrum. Hanshan Roebers ontwierp het in samenspraak met Noordpeil landschapsarchitecten. Het geheel werd gerealiseerd als afsluiting van de renovatie van de begraafplaats. Grote houten wanden doen dienst als urnenmuur. Ze schermen een cirkelvormige ruimte af, die je van twee kanten kunt […]
Hoewel in het wereldnieuws de dood soms indringend aanwezig is, zijn vandaag de dag de voorstellingen waarmee alles wat met de dood samenhangt – hoe mensen erover denken en wat ze zich erbij voorstellen – zeldzaam geworden. De beelden van de dood verdwijnen uit het dagelijks leven of worden teruggebracht tot een momentopname. Bovendien zijn […]
AI-interpretatie van mijzelf als standbeeld Het standbeeld is een monument voor bijzondere mensen. Wie zich onderscheiden heeft voor de gemeenschap wordt letterlijk op een voetstuk geplaatst. Vorsten, veroveraars, vrijheidsstrijders, maar ook geleerden, uitvinders, staatsmannen en sporthelden staan voor eeuwig stil op een sokkel. Het standbeeld is van alle tijden want van helden kunnen we leren. […]
In de jaren tachtig zag ik de film Bad Timing van de regisseur Nicholas Roeg. Eros en Thanatos, seks en dood, dat zijn de thema’s van deze broeierige film die gaat over de kortstondige relatie van een psychiater – gespeeld door Art Garfunkel – en een patiënte, een mooie jonge vrouw die erop los leeft […]
In de tijd van de Romantiek werd de literatuur niet alleen een spiegel voor het leven, maar ging men ook het leven zelf in het echt kopiëren zoals het in romans beschreven werd. In zijn biografie van Friedrich Schiller schrijft Safranski over het boek van Jean Paul over het leven van de gelukkige schoolmeester Maria […]
Door AI gegenereerd portret van mijzelf als Cyborg De Stichting Praemium Erasmianum heeft de Erasmusprijs 2025 toegekend aan de Amerikaanse filosofe en wetenschapshistorica Donna Haraway. Het thema van de prijs is dit jaar ‘de wetenschap van wat ons bindt.’ Haraway is een onbaatzuchtig denker die de vele verbindingen tussen biologie, literatuur, kunst en ook sociaal en […]
. ‘Politici die macht en stemmen proberen te krijgen door te trappen op cultuur zijn wegbereiders van de barbarij, vijanden van het beschavingsideaal‘. Dat las ik onlangs ergens in een gloedvol betoog voor de kunstsubsidiëring. Als ik dit soort taal lees, word ik opeens een beetje wiebelig. Ik heb altijd linkse ideeën als het gaat […]
Zelfportret als Serge Reggiani (Mijn zoon Jurriaan liet dit genereren door een geavanceerd AI-programma) In 2004 overleden kort na elkaar twee van de bekendste Franse chansonniers, Sacha Distel en Serge Reggiani. Met Distel heb ik nooit zoveel gehad, met Reggiani des te meer. Hij was een bijzondere verschijning met zijn uiterst breekbare stem en zijn […]
(Zelfportret als boze man. Mijn zoon Jurriaan liet dit genereren door een geavanceerd AI-programma) Lang geleden kreeg ik een wijze raad van een oude man die nog jong van hart was. Hij raadde me aan om alles op te schrijven wat mij in mijn leven in de weg heeft gestaan. Een verhaal dus over alle […]
Freud was zich bewust dat hij niemand de schuld kon geven van de plotselinge dood van zijn geliefde dochter Sophie. De Spaanse griep had hem in een afgrond van verdriet gestort zonder uitzicht op verlossing, zelfs zonder metafysische gevoelens van toorn, verzet of beschuldigingen aan het adres van een hogere macht die dit alles had […]
De film Wilde aardbeien van Ingmar Bergman vertelt het verhaal van een professor die een eretitel in ontvangst gaat nemen en onderweg terugblikt op zijn leven. Het is een roadmovie, maar ook een reis door het geheugen. Bij het zien van bloeiende wilde aardbeien begint de professor te mijmeren over zijn jeugd. Feit en fictie, realiteit […]
In januari 2005 ontstond opeens een fel debat in het wonderland van de Friese letteren. Hoofdfiguren waren Michaël Zeeman, Abe de Vries en Chrétien Breukers. Zeeman was benoemd tot voorzitter van de jury die later in dat jaar de Gysbert Japicxprijs zou uitreiken aan Abe de Vries, die toevallig (?) als een van de eersten op de […]
Bovenstaande cover verscheen op 24 mei vorig jaar op mijn blog. Ik had hem door een AI-programma laten maken voor het manuscript van mijn nieuwe boek dat zich toen nog in een embryonale fase bevond. Het had ook nog een andere titel. Pas op het eind ontstond het idee om de titel te veranderen in […]
Midden jaren tachtig begon ik met schrijven. Eerst voor het tijdschrift BOUD, dat in 1984 was opgericht en waarbij ik in de redactie zat. Ik zat in die tijd in de redactie van het Friese architectuurtijdschrift Boud, architectuur en vormgeving in Friesland en ik begon te schrijven over architectuur en postmodernisme, maar dan op mijn eigen […]
Gisteren hoorde dat de prijsuitreiking van de Van Helsdingenprijs zal plaatsvinden op 4 juli a.s. in. het gebouw van de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) in Leusden. Dat is een bijzondere locatie met een rijke geschiedenis die teruggaat tot 1916. (zie hier) Heel bijzonder ook dat ik daar voor dit doel mag terugkeren. Tussen 2013 […]
In juni 1968 zat ik in Frankrijk, eerst een week in Parijs, daarna twee weken in de Provence, en tenslotte nog een week in Parijs. Beide keren in Parijs overnachtte ik in het Bois de Boulogne, op een mooie camping gelegen aan de Seine. Ik stond daar vrijwel alleen met mijn tentje, omdat er nauwelijks […]
In 1997 overleed Barbara. In Frankrijk is ze nog altijd wereldberoemd. Ze kreeg zelfs een eigen postzegel. In Nederland hoor je haar niet meer. Ik kan me zelfs geen Zomergast herinneren die ooit een opname van een van haar chansons heeft willen terugzien. Het Franse chanson is dood, morsdood. Brel of Brassens, dat gaat nog […]
De film Repulsion heeft mij altijd gefascineerd. Niet eens zozeer om de indringende inhoud van het verhaal, maar vooral vanwege de onbenoembare sfeer die de beelden oproepen. ‘Doe geen dingen die ik zelf ook niet zou doen’, zegt de man als hij met zijn vriendin op vakantie gaat en de hoofdrolspeelster Carol (Catherine de Neuve) […]
. ‘Bij de dood van ieder levend wezen keert de geest terug in de geestenwereld en het lichaam in de stoffelijke wereld. Daarbij veranderen zich echter altijd alleen de lichamen. De geestenwereld is een enkele geest, die als een licht achter de stoffelijke wereld staat en die door elk ontstaand individu heen schijnt als door […]
Time present and time pastAre both perhaps present in time future,And time future contained in time past.If all time is eternally presentAll time is unredeemable.What might have been is an abstractionRemaining a perpetual possibilityOnly in a world of speculation. T.S. Eliot De gedachte dat de tijd een illusie is die door het brein zelf gecreëerd […]
Gistermiddag in de spiegel, 14.32 uur Een mens is een monocausaal wezen dat van nature geneigd is om voor elk verschijnsel één oorzaak aan te wijzen. Soms denken we zelfs een gevolg te herkennen dat in feite een oorzaak is, maar zich aandient als een gevolg. Wat een monocausaal wezen structureel over het hoofd ziet, […]
AI-portret op basis van informatie over mij op Wikipedia. Dit portret heeft mijn zoon Jurriaan laten maken door een nieuwe plaatsjes-generator die beschikbaar is gekomen op de betaal-versie van ChatGPT. *** Vannacht ontmoette ik een vrouw die ik wel eens tegenkom op straat, maar die ik verder alleen ken uit dromenland. Het is waar gebeurd […]
Het is bekend dat in die eerste naoorlogse jaren de verschrikkingen van de Holocaust vrijwel collectief werden verdrongen. De aanvankelijke verbijstering over wat had plaatsgevonden maakte al gauw plaats voor een vrijwel totale oriëntatie op de toekomst. De euforie van de jaren zestig is achteraf ondenkbaar zonder deze voorafgaande, radicale verdringing van de oorlogsellende in een […]
Eergisteren was ik weer eens een dagje in Amsterdam. Uitgestapt op Station Amsterdam-Zuid, en vandaar de hele dag gelopen. Ik kwam langs plaatsen uit mijn jeugd. Het pleintje waar ik voetbalde na school, in de Corellistraat, tegenover de Montessorischool. Langs de Peetersschool in de Richard Holstraat, waar ik zelf ooit lezen en schrijven leerde. […]
‘In zijn grote religieuze werken gaf El Greco op ongeëvenaarde wijze uitdrukking aan het Spaanse katholicisme. Zijn doeken vulden de verhandelingen en gedichten van oer-Spaanse mystici als de heilige Teresa van Avila en Johannes van het Kruis aan. Hij schilderde in hun lichaam opgesloten zielen die, verlangend naar de eeuwigheid, wensten te ontsnappen aan hun […]
Want er staat geschreven: Ik zal de wijsheid van de wijzen verloren doen gaan en het verstand van de verstandigen zal Ik tenietdoen. Waar is de wijze? Waar de Schriftgeleerde? Waar de redetwister van deze wereld? Heeft God niet de wijsheid van deze wereld dwaas gemaakt? 1 Corinthiërs 19-20 Gisteren bedacht ik opeens dat ik […]
Karel van het Reve, ‘de geleerde broer’ van Gerard, zei vaak wat badinerend over zijn getalenteerde broer, dat hij ‘de woordjes goed achter elkaar kon zetten’. Dat klonk als afgunst, maar goed schrijven is in wezen niets anders dan dat. ChatGPT heeft nu het algoritme ontdekt hoe je dit moet doen en zal eindeloos gaan […]
‘In De toekomst van gisteren schrijft Mulisch: ‘Het Duizendjarig Rijk was de ontkenning van de tijd, van zijn eigen duizend jaren, en was daarmee het beeld van een onmogelijkheid. Het was de dood – het nuljarig rijk.’ Dat is het denkbeeldig punt in de tijd waarop de geschiedenis tot stilstand is gekomen, niet op de wijze […]
Geachte deelnemer aan de Van Helsdingenprijsvraag, Helaas heeft u met uw inzending niet de Van Helsdingenprijs gewonnen. Er waren 27 inzendingen, veelal van hoge kwaliteit. Na lang leeswerk, beraad en onderling overleg heeft de jury vier andere inzendingen uitgekozen voor de shortlist, en uit die vier is de winnaar gekozen. Deze zullen we komende week […]
Geachte deelnemer aan de Van Helsdingenwedstrijd, Helaas moet ik u mededelen dat uw werk geen prijs heeft gewonnen bij de Van Helsdingenprijsvraag. Er waren deze ronde iets minder inzendingen dan gebruikelijk, namelijk 34, maar de gemiddelde kwaliteit was opnieuw hoger dan voorgaande jaren. Wij willen u allen bedanken voor de vele interessante, lezenswaardige en relevante […]
Tien jaar geleden, in het voorjaar van 2015, ontving ik het bericht dat mijn boek Modernisme in Lourdes, Gerard Reve en de secularisering helaas niet was bekroond met de Van Helsdingenprijs. Ik had het boek voor deze prijsvraag ingezonden onder het motto ‘wie niet waagt, die niet wint.’ Of om met Johan Cruijff te spreken: ‘Als je niet schiet, […]
Gisteren kwamen de eerste felicitaties binnen na het heugelijke nieuws dat mijn inzending voor de Van Helsdingen-prijsvraag is bekroond met een gedeelde hoofdprijs. Dank daarvoor! Het was de zesde keer dat ik aan deze tweejaarlijkse prijsvraag deelnam. En nu dan eindelijk een prijs! Toen ik het hoorde schoten allerlei cliché’s door mijn hoofd: …“De aanhouder […]
Gisterochtend vond ik dit bericht in mijn mailbox: “De jury van de Van Helsdingenprijsvraag heeft overlegd over de inzendingen en besloten dat jij een Van Helsdingenprijs van 5.000 euro ontvangt voor de beste creatieve, literaire inzending. Van alle inzendingen staken er twee duidelijk bovenuit wat betreft reikwijdte, diepgang, relevantie, filosofische én psychiatrische deskundigheid, en dat […]
‘Men kan begrijpen waarom zelfs mystici – die toch gewoon zijn om in hun gebedsleven te flirten met het absolute – beducht zijn voor extases. Men kan begrijpen waarom ze niet ophouden te benadrukken dat ze in dit leven radicaal van God gescheiden blijven en waarom ze wijzen op de noodzaak zich aan gewone gebedsvormen […]
Op 20 december 1965 zag het stuk Kleine Alice van Edward Albee in de Stadschouwburg in Amsterdam. Ik ging er naar toe samen met een paar klasgenoten onder leiding van pater Vrijburg SJ, onze leraar godsdienst op het Ignatiuscollege. In de pauze herkende ik Martine Bijl. Zij zat toen op het Spinozalyceum. Een maand eerder […]