In de zomer van 1977 bracht de schrijver Oek de Jong een bezoek aan het sterfhuis van Goethe in Weimar. Later, in zijn dankrede bij de uitreiking van de Bordewijkprijs, deed hij uitvoerig verslag van deze cultuurtoeristische ervaring. Hoe kan het mooier: een schrijver, vermomd als toerist, bezoekt het sterfhuis van één van zijn grootste […]
Ooit stond de wereld stil en was er sprake van eenheid, schoonheid en goddelijkheid. Geboren worden en tot bewustzijn komen betekent verlies en gescheidenheid. Schoonheid daarentegen is van nature goddelijk, ongeacht of degene die schoonheid ervaart zich dat wel of niet bewust is. Hij ervaart een schaduw van de stilstand in het verglijden van de […]
Ik mag graag met de deur in huis vallen. Aangenaam, ik ben een gedachte. Voor wie wil weten hoe ik er uitzie, heb ik duizend gedaanten, denkbaar tussen de sprong van een elektron en een uil die staart in de nacht. God weet wie heeft mij te vondeling gelegd onder een schedeldak. Ik ben een […]
Er wordt wel eens beweerd dat het Frans een heldere en logische taal is. Ik heb dat nooit zo goed begrepen. Komt dat omdat Descartes zo helder dacht en daardoor de Franse taal door zijn taalgebruik helder is geworden, of is het zo dat het Frans van zich zelf helder is, omdat het relatief […]
In Wolvega staat een bescheiden standbeeld. Jentsje Popma is de maker. Het beeld stond altijd wat achteraf op een pleintje met schrale woningen uit de jaren vijftig. Het werd onthuld op 12 juli 1955. Tegenwoordig staat het beeld in een al even kale nieuwbouwwijk. De tijd lijkt er stil te staan. De wereld van Peter […]
‘Ergens op een plank, in één of ander hexagoon (redeneerde men) moet een boek bestaan welke de formule en samenvatting is van alle andere delen: er moet een bibliothecaris zijn die het boek gelezen heeft en hij is aan een god gelijk. In de taal van deze zone zijn zelfs nog restanten van de cultus […]
Toen wij na twee uitputtende, hete nachten weer in het station te Bergen aanlandden, hield oom Leander er aan rechtop te gaan zitten en toen de trein langzaam langs het perron reed, vond hij de kracht om het lied van Lourdes met hoge stem in te zetten. Zoals wij weken tevoren vertrokken waren, keerden […]
Het komt niet zo vaak meer voor dat mijn brein gekweld wordt door rare dromen, maar vannacht was het weer raak. Ik droomde dat ik alles om me heen kon laten ontploffen. Een buitenaards wezen had een chip in mijn brein getransplanteerd. Daarin zat een ontstekingsmechanisme dat door mijn eigen wil kon worden aangestuurd. Als […]
Deze cartoon van Jos Collignon verscheen gisteren in de Volkskrant. Waarom is hij zo goed? Niet alleen omdat hij een subtiele verwijzing bevat naar de gewraakte cartoon van de Deen Kurt Westergaard, die Mohammed tekende met een bom in zijn tulband, maar ook omdat hij precies laat zien wat veel mensen momenteel denken. God is […]
Vanwaar toch die intellectuele stilstand van veel kunsthistorici die werken voor galerieën en musea, ateliers bezoeken en kunsttijdschriften volschrijven? Vanwaar de krompraat waarover Gerrit Komrij zich zo vrolijk kon maken? Vanwaar dat gedrag als van draaiderwisjen, leden van een religieuze broederschap die zolang in kringen rondlopen tot zij de kluts kwijtraken, iets zien wat […]
Christendom en moderniteit – hoezeer ook elkaars tegenpolen – hebben onze wereld gemaakt tot wat hij nu is, en dat proces gaat door tot op de dag van vandaag. Maar er is ook iets achter de horizon geraakt. Door het radicale proces van secularisering van de jaren zestig lijkt een perspectief uit het zicht te […]
Terry Eagleton geldt momenteel als een van de belangrijkste literatuurtheoretici in Engeland. Hij schreef een standaardwerk over literatuurtheorie en verdiepte zich vooral in de relatie tussen literatuur en ideologie. In de jaren zestig keerde hij zich tegen de formele literatuurkritiek van de ‘new criticism’. In zijn zijn boek The New Left Church (1966) combineert hij […]
Sinds Kant heeft de gedachte postgevat dat kunst autonoom is. Deze filosoof bedacht zo’n twee honderd jaar geleden immers een nieuwe definitie van de esthetische ervaring. Zo bracht hij kunst in verband met een ‘belangeloos genoegen’ en een ‘doelmatigheid zonder doel’. Dat zijn nog altijd de fundamenten van het hedendaagse autonomiebegrip in de kunst. De […]
Waarom houdt de overheid zich eigenlijk nog bezig met kunst en cultuur? Het antwoord op die vraag lijkt vanzelfsprekend, en toch is er door de jaren heen heel verschillend over deze ‘waarom-vraag’ gedacht. De zogeheten ‘legitimatie van het kunstbeleid’ is historisch bepaald. Anders gezegd, het is de waan van de dag die het antwoord bepaalt. […]
Gisteren kreeg ik de nieuwjaarswens van de Stichting Tijd in mijn mailbox. Dit jaar is het 10 jaar geleden dat deze stichting is opgericht door Louis en Inge Le Roy. Waar blijft de tijd? Vrijdag was ik nog even bij ze op bezoek in Oranjewoud. Louis Le Roy wordt dit jaar 87, maar hij maakt […]