‘En wie keer op keer een geliefde verliest, verwacht misschien niets meer van de moeizame weg naar een nieuwe zijnsvorm. Ach laat maar. Meestal zet het leven dan nog wel een halftransparant masker op dat het tonen van een mimiek van betrokkenheid toelaat, maar waarachter het verdriet altijd zichtbaar blijft.  Dat schrijft Ben Schomakers in […]

Voltaire schreef zijn Candide na de aardbeving in Lissabon in 1755. Deze ramp was een grote schok voor het optimisme van het Verlichtingsdenken. Leibniz had beweerd dat deze wereld de beste van alle mogelijke werelden zou zijn. God had het gewoon niet beter kunnen doen gezien de beperkingen die de natuurwetten hem nu eenmaal hadden […]

Deze brief van mijn moeder is aan mij verstuurd toen ik in juni 1968 in Parijs verbleef. Daar was de studentenopstand net voorbij en het toerisme lag bijna helemaal plat. Er werd ook nog volop gestaakt, en in het Odeon-theater vonden dagelijks discussies plaats over hoe het verder moest moest met Frankrijk. Verder was het […]

(Foto boven: Dolph Kessler) Niets onder de hemel is zachter en toegeeflijker dan water, maar als water harde en onbuigzame dingen aanvalt kan geen daarvan het water weerstaan. Water prevaleert niet om wat het is, maar om wat het niet is. Niets is daarmee vergelijkbaar. Deze woorden van Laozi kwam ik onlangs tegen tijdens een […]

19 april 1965  moet een wat grijze dag zijn geweest. De temperatuur, zo vond ik ergens op internet, was 4,5 °C en een gevoelstemperatuur van 1,5 °C. De minimum temperatuur was 1,9 °C en de maximum temperatuur 8,4 °C. De zon scheen 7,6 uur. Er viel 3,2 mm neerslag verspreid over 1,9 uur. De gemiddelde windsnelheid was 3 […]

Schapen bij Goutum, 3 maart 2020 ‘Elk deel van het geheel, al wat van nature door de kosmos wordt omvat, moet eens sterven, dat wil zeggen, het zal in een andere vorm overgaan. Als dit proces van nature slecht zou zijn, dan zou het geheel, waarvan de delen telkens in iets anders overgaan en op […]

‘Op zoek naar een oude syllabus uit mijn studententijd kwam ik onverwacht in een map mijn exemplaar van de Menæchmi tegen, met rolverdeling en al. Misschien heb jij zelf ook een exemplaar; dat weet ik niet. Ik stuur je hem hier in PDF-formaat toe. Het exemplaar is wel niet echt okselfris meer, maar noem het dan maar […]

Een foto van mijn vader die ik vorige week meekreeg van mijn zus Mariet. Het is een kopie van een pasfoto die eind jaren twintig is genomen is. Mijn vader was een stuk knapper dan ik toen ik die leeftijd had. Ik kan ook niet zeggen dat ik op hem lijk. Naarmate ik ouder word, […]

Er ligt een wonderlijke overeenkomst tussen het rouwproces om het verlies van een geliefde en het ontstaan van het christendom. Na het overlijden van Christus was het voor de nabestaanden zaak een illusie van eeuwig leven te creëren. In wezen is dat de kern van het christendom. Hij is niet dood. Hij leeft onder ons, […]

‘Het is een groot verschil of ik mijn best doe om uit het licht naar het donker te gaan of vanuit het donker naar het licht. Of ik, als het heldere mij niet meer bevalt mij met een zekere schemering tracht te omgeven, dan wel of ik in de overtuiging dat het heldere op een […]

In de jaren tachtig zag ik de film Bad Timing van de regisseur Nicholas Roeg. Eros en Thanatos, seks en dood, dat zijn de thema’s van deze broeierige film die gaat over de kortstondige relatie van een psychiater – gespeeld door Art Garfunkel – en een patiënte, een mooie jonge vrouw die erop los leeft […]

In zijn  boek Der Untergang des Abendlandes (1918-1922) had Oswald Spengler beweerd dat de vooruitgang van de moderniteit een illusie was. De cultuur van het Avondland  had na de Franse Revolutie zijn levenskracht verloren door ingrijpende veranderingen als het positivisme, de hoogmoed van de wetenschap, de parlementaire democratie, de ontsporing van techniek en kapitalisme, de massificatie van […]

Freud was zich bewust dat hij niemand de schuld kon geven van de plotselinge dood van zijn geliefde dochter Sophie. De Spaanse griep had hem in een afgrond van verdriet gestort zonder uitzicht op verlossing, zelfs zonder metafysische gevoelens van toorn, verzet of beschuldigingen aan het. adres van een hogere macht die dit alles had […]

Freud was als geen ander een kind van zijn tijd. Het ontstaan van de middenklasse in de tweede helft van de negentiende eeuw loopt niet alleen parallel met de opkomst van de psychoanalyse, maar ook met een groeiende aandacht voor ‘de onbewuste expressie’. Freuds denkbeelden blijken achteraf bezien een codificatie te zijn geweest van het […]

In het eerste jaar van de Eerste Wereldoorlog werkte Lehmbruck in een ziekenhuis. Daar zag hij zoveel oorlogsellende, dat hij na die tijd geen vrouwfiguren meer beeldhouwde maar vooral mannen, die symbool stonden voor het lijden. De werken die hij in de oorlogsjaren maakte, gelden als een hoogtepunt in zijn oeuvre. In 1916 vluchtte hij […]