‘Ik heb in het hart van de schepping een leemte ontdekt waar God, als Hij bestaat, mooi in zou passen, maar helaas is het niet zo dat het geloof begint waar het verstand ophoudt’. Met deze woorden van Frans Kellendonk voel ik mij verwant, vooral omdat ze ruimte open houden voor de vraag of er […]

‘Ter Braak spreekt over het toelaten der relative-
rende doodsgedachte in ons denken. Van Duinkerken consta
teert: “Onderwijl moffelt hij handig het andere element weg, 
dat geenszins nihiliseert, doch veroorzaakt: het onto
logische element .. , hij zwijgt onderwijl over de psychologische onmogelijkheid om een ‘absoluterende zijnsgedachte’ 
uit te bannen.“ Dat is orakeltaal, gesproken uit de behoefte om […]

Hoe is het ooit zo ver kunnen komen en waarom was het juist Nederland waar het progressieve katholicisme in de jaren zestig als eerste ten onder ging? Die vraag wordt vaak gesteld maar zelden beantwoord. Eerlijk gezegd weet ik zelf ook het antwoord op die vraag niet. Tenminste, niet precies. Ik erger me wel eens […]

‘
En zoals ware wetenschap uit de verschijnselen opklimt tot de 
in hen wonende orde, om met de kennis van die orde gewapend, 
edeler dieren, edeler bloemen, edeler vruchten te kweken, die 
uitsteken boven hetgeen de natuur vanzelf voortbrengt, zo ook 
is het de roeping van de kunst, om niet alleen het zichtbare en 
hoorbare waar […]

In de laatste twee jaar van mijn tijd op het Ignatiuscollege – ik spreek over het midden van de jaren zestig – kreeg ik Latijn van pater Lorié S.J. Hij gaf ook godsdienstles. Zelf was Lorié zeer geïnteresseerd in het denken van Augustinus. Voor belangstellende leerlingen gaf hij woensdagmiddag na schooltijd een extra uur les. […]

Kristallnacht, the day after, Berlijn 10 november 1938 Hoe kon het gebeuren dat enkele decennia geleden zoveel mensen in zo korte tijd hun menselijkheid verloren? En hoe zou dat nu opnieuw kunnen gebeuren? Maar belangrijker nog: hoe moet het zijn geweest om slachtoffer te zijn van de Holocaust? Hoe is het om je ‘mens-zijn’ volledig […]

‘Levend van wortels, bessen en een beetje visserij en jacht kenden zij het geloof dat de aarde aan het verouderen was, en daarom in een kosmische catastrofe vernieuwd moest worden. Vallende sterren en aardbevingen zouden de tekenen zijn van het laatste der dagen. Zo nu en dan stond er een ziener op, die in trance […]

Het is voorjaar 1945. Duitsland ligt in puin. Hele steden zijn platgebombardeerd. De Duits bevolking is murw en apathisch en voelt zich voor een groot deel evenzeer slachtoffer als andere Europeanen. Alleen mogen Duitsers zich niet het slachtoffer voelen. Op de foto is het interieur van een ingestorte kerk te zien. Een iconisch beeld. Veel […]

‘De irrationele romantische trek van het Duitse nationalisme hield ook voorwaarden in voor een diametrale omkering en verwerping van christelijke en humanitaire waarden. Zo kon Nietzsches vehemente aanval op de vulgarisering en vervlakking van die waarden juist hier een bijdrage leveren tot hun afbraak en tot platte verheerlijking van de macht. Het biologistische denken sloot […]

  Het verhaal gaat dat de Heerenveense pastoor Wibe de Jong, een broer 
van kardinaal Johannes de Jong (1885-1955), halverwege de jaren 1950 
tijdens een catechismusles de vraag moest beantwoorden of Christus 
was verschenen aan paus Pius XII. Een krant had daarover bericht. 
Het was in de nadagen van zijn pausschap, dat liep van 1939-1958. […]

‘De breuk met Freud stortte Jung in een diepe depressie. In die tijd had hij allerlei merkwaardige dromen en visioenen. Maar eenmaal bevrijd van Freud en zijn theorieën besloot hij op ontdekking te gaan in zijn eigen onbewuste. Wat hij daar aantrof zou de basis worden van Liber Novus. Jung wekte hallucinaties bij zichzelf op […]

Tussen 1945 tot 1959 is Maria 56 keer verschenen aan de Amsterdamse kantoormedewerkster Ida Peerdeman (1905-1996). Gerard Reve, die destijds bij Ida Peerdeman in de buurt woonde, was diep onder indruk van haar visioenen. Bij zijn huldiging in 1968 in de Allerheiligste Hartkerk kwam hij er zelfs rond voor uit:  ‘Ik ben erg voor de […]

De Vier Evangelisten, Het Avondmaal. Grote Kerk Leeuwarden, 1985 Het is moeilijk om je voor te stellen dat er elementaire verschillen kunnen bestaan in de beleving van de tijd. De zon komt op en de zon gaat onder, en daar tussenin verloopt de dag van ochtend naar avond. Dag na dag na dag…..Toch kun je […]

Voltaire schreef zijn Candide na de aardbeving in Lissabon in 1755. Deze ramp was een grote schok voor het optimisme van het Verlichtingsdenken. Leibniz had beweerd dat deze wereld de beste van alle mogelijke werelden zou zijn. God had het gewoon niet beter kunnen doen gezien de beperkingen die de natuurwetten hem nu eenmaal hadden […]

‘Het is een groot verschil of ik mijn best doe om uit het licht naar het donker te gaan of vanuit het donker naar het licht. Of ik, als het heldere mij niet meer bevalt mij met een zekere schemering tracht te omgeven, dan wel of ik in de overtuiging dat het heldere op een […]

In het eerste jaar van de Eerste Wereldoorlog werkte Lehmbruck in een ziekenhuis. Daar zag hij zoveel oorlogsellende, dat hij na die tijd geen vrouwfiguren meer beeldhouwde maar vooral mannen, die symbool stonden voor het lijden. De werken die hij in de oorlogsjaren maakte, gelden als een hoogtepunt in zijn oeuvre. In 1916 vluchtte hij […]