Soms heb ik het bange vermoeden dat de huidige maatschappij niet meer de juiste voorwaarden creëert voor goed leiderschap. De oorzaak van de crisis zou dan in het systeem zelf zitten. Het huidige systeem blokkeert de ontwikkeling van karakter en persoonlijkheid. Persoonlijkheid en karakter zijn schaars aan het worden. Leiding geven aan een organisatie is tegenwoordig […]

“I feel like everyone else in this country: utterly devastated. … She was a wonderful, warm human being.” Tony Blair hield even de adem in en keek naar zijn beide handen die elkaar stevig omklemd hielden. Toen kwam de beroemde slotzin, hakkelend bijna, alsof de woorden één voor één ter plekke bij hem opkwamen: “How […]

In zijn boek Oswald’s Tale, An American Mystery (1995) doet de Amerikaanse auteur Norman Mailer verslag van zijn onderzoek naar het motief van de moordenaar van John F. Kennedy, Lee Harvey Oswald. Hij was daarbij niet geïnteresseerd in complottheorieën die nog altijd de ronde doen, maar puur naar wat er in de dader zelf om […]

  ‘Op het Rooms-katholiek 
Pastoraal Concilie wilde men Guevara heilig verklaren en tijdens de Assemblée van de Wereldraad in Uppsala hing zijn foto op de tentoonstelling: ‘De kerk in de wereld’. Belangrijker dan 
op deze manier de hoop zoals die door een agnosticus werd 
vertolkt te kerstenen, lijkt het mij om, net als hij, een […]

De waan van de dag heeft als bijzondere eigenschap dat zij na verloop van tijd steeds duidelijker als een waan herkenbaar wordt. Neem nou Ad Melkert, die politicus die ooit in het harnas ten onder ging tijdens een debat op tv met Pim Fortuyn. Het is zeventien jaar geleden alweer, maar iedereen weet het nog. […]

In zijn profetische boek De dramademocratie dat in 2001 verscheen – kort voor de moord op Pim Fortuyn – betoogt de Belgische socioloog Mark Elchardus dat onze westerse democratie steeds meer wordt bepaald door de wetten van de media. De burgers worden niet meer vertegenwoordigd door de politiek. De media scheppen collectieve beelden en voorstellingen […]

Mohammed Lahouaiej-Bouhlel, die de aanslag in Nice pleegde waarbij 84 doden vielen, was een eenzelvige, wat labiele jongeman die zo snel radicaliseerde dat zelfs ISIS er geen erg in had. Radicaliseren kan dus zomaar gebeuren. Binnen een week, een dag, een nacht, misschien zelfs binnen een uur. Wie weet in een oogwenk. Vroeger heette zoiets […]

De gedachte dat God alles zou zien heeft voor veel mensen het leven niet leuker gemaakt. ‘God ziet alles, dus handjes boven de dekens.’ Zo werd vroeger bij menig kind het Alziend Oog van God als een boze Big Brother opgevoerd om de prille masturbatieneigingen van de ontluikende puber te beteugelen, om nog maar te […]

Ooit heb ik op het kerkhof in Bakhuizen, waar het merendeel van mijn voorouders met kroost en aanhang begraven ligt, een graf gezien van een tante die gestorven was op 18-jarige leeftijd. ‘Ze heeft haar plicht gedaan’, stond er op de steen te lezen. Ik heb dat altijd een fascinerende tekst gevonden. Wat zal ze […]

‘Alles wat met cultuur te maken heeft, inclusief wetenschap, komt voor uit de structuur van de  maatschappij en met name de kapitalistische economie. ‘ Die zin las ik gisteren in de ochtendkrant en deed mij uit de ramen staren. Waar heb ik dit eerder gehoord? Het is de basis die altijd de bovenbouw bepaalt. Cultuur […]

Hoe zit het eigenlijk met de jeugd van Geert Wilders? Heeft hij soms een trauma opgelopen? Vanwaar die verongelijktheid en die extreme geldingsdrang? Wilders is een Einzelgänger, maar dat niet alleen, hij moet altijd in de contramine. Heeft hij dat niet genoeg kunnen doen in zijn puberteit? Wat had hij voor een vader? Heeft hij […]

De drastische bezuinigingen op het terrein van kunst en cultuur, die vorige week werden aangekondigd, roepen bij mij gemengde gevoelens op. Onwillekeurig denk ik terug aan het begin van de jaren tachtig. Ik was nog maar vijf jaar werkzaam in Friesland, toen de bezuinigingen van Bestek ‘82 werden aangekondigd. Dat betekende een grote ommezwaai. De […]

Oppositie en instellingen in de kunst en cultuursector reageren verbolgen maar ook voorspelbaar op de bezuinigingen van staatssecretaris Halbe Zijlstra. Dit is het eerste naoorlogse kabinet met een liberaal als minister-president, en meteen moeten kunst en cultuur het ontgelden. Hoe zit het eigenlijk met het adagium van Thorbecke: ‘Kunst is geen regeringszaak’? Trekt de neoliberaal […]

‘Als er ooit een geschiedenis van nieuw-rechts populisme wordt geschreven, dan mag daarin de grootste invloed niet ontbreken: Gerard Reve. De taal van de huidige politieke revolte is doordrenkt van reviaanse ironie – het half ironisch, half serieus sarren van die brave progressieve weldenkenden met hun humorloze bedilzucht en morele zelfgenoegzaamheid. „Ze moesten een brandende […]

In dit hoofdstuk probeer ik duidelijk te maken dat Fortuyn – evenals andere populisten die de laatste tijd in de West-Europese landen furore 
maken en waarvan Silvio Berlusconi in Italië de meest succesvolle is – 
een latent religieus verlangen aan de dag brengen dat in de hedendaagse 
samenleving sluimert. De verantwoorde religieuze en christelijke omgang […]

Waarom houdt de overheid zich eigenlijk nog bezig met kunst en cultuur? Het antwoord op die vraag lijkt vanzelfsprekend, en toch is er door de jaren heen heel verschillend over deze ‘waarom-vraag’ gedacht. De zogeheten ‘legitimatie van het kunstbeleid’ is historisch bepaald. Anders gezegd, het is de waan van de dag die het antwoord bepaalt. […]