Soms is een recensie van een boek zo mooi, dat je bijna niet gelooft dat dit echt waar kan zijn. Gisteren vond ik op internet een recensie van Het virus van van de melancholie. Daarin wordt mijn boek gewaardeerd met vijf sterren! Bijna twee jaar na de datum van verschijnen mag dat een klein wonder […]
De psychotische waan levert doorgaans slechts wartaal op, pure nonsens die alleen maar kan duiden op een verlies van elk redelijk verband en uiteindelijk zelfs op het verlies van elk moreel verband. Maar dan, ook de wartaal die Hamlet uitsloeg had nog altijd zoiets als een objectief kader dat de organisatie van het leven leek […]
Op woensdag 29 oktober 1952 hield A. M. Hammacher zijn inaugurele rede als hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Technische Hogeschool in Delft. Het onderwerp was: ‘De wondende en helende kracht in de beeldende kunst’. In zijn fraaie biografie van Hammacher Kunst als levensessentie (2000) gaat Peter de Ruiter uitvoerig in op deze gebeurtenis. Het was een […]
Soms heb ik het bange vermoeden dat de huidige maatschappij niet meer de juiste voorwaarden creëert voor goed leiderschap. De oorzaak van de crisis zou dan in het systeem zelf zitten. Het huidige systeem blokkeert de ontwikkeling van karakter en persoonlijkheid. Persoonlijkheid en karakter zijn schaars aan het worden. Leiding geven aan een organisatie is tegenwoordig […]
Begin jaren zeventig gaf de Belgische marxist Ernest Mandel (1923-1995) een gastcollege aan de Universiteit van Amsterdam. Omdat ik destijds een sluimerende belangstelling had voor het opkomende neo-marxisme, besloot ik er naar toe te gaan. Het was de tijd dat het neo-marxisme als een soort nieuwe religie de wetenschap binnensloop. Waardevrije wetenschap was uit den […]
Onlangs liep ik eventjes rond in mijn oude buurt, Oud-Zuid, achter het Concertgebouw in Amsterdam. Ik word daar altijd overvallen door een tweeslachtig gevoel. Aan de ene kant, een schok van herkenning gemengd met melancholie. Alles ziet er nog precies zo uit als vroeger. De huizen zitten goed in de verf. Er is niets gesloopt. […]
Wat maakt een beeld tot een beeld? Die vraag houdt tegenwoordig menig kunstcriticus bezig in een wereld die overspoeld wordt met beelden. Er zijn zoveel beelden dat het beeld zelf lijkt te verdwijnen. In de hedendaagse plaatjesmaatschappij wordt het beeld steeds meer van zijn authentieke waarde ontdaan. Beelden zijn op allerlei manieren te manipuleren. Ze […]
Afgelopen zaterdag was het weer zover. Onze jaarlijkse reünie van klas 1 B van het Ignatiuscollege vond vanaf 14.00 plaats in Café-Restaurant De Ysbreeker in Amsterdam. Voor mij was het al weer even geleden. Eerst twee jaar corona, waardoor het niet door kon gaan. En vorig jaar zat ik in Venetië. Vandaar dat ik nu […]
‘O strenge. wiskunde, ik ben u niet vergeten sinds uw wijze lessen, zoeter dan honing, in mijn hart druppelden. Van de wieg af heb ik er bewust naar verlangd uit uw bron te drinken die ouder is dan de zon.’ Comte de Lautréamont, De gezangen van Maldoror De legpuzzel is het meest gangbare type […]
Hitler en de hippies, ze lijken elkaars tegenpolen, maar ze hadden ook iets gemeen. Er zat een religieuze kern in de koortsdroom van the sixties, zoals het nationaalsocialisme wellicht een politiek substituut was voor een verdwijnend christendom, maar dan met een radicale ompoling van goed en kwaad. De nazi’s noemden het goede kwaad en het […]
We beleven een tijd waarin de kunst zich lijkt uit te leveren aan een nieuw fenomeen. Alles wordt economie en de economie zelf krijgt steeds meer de trekken van een totaaltheater. Klanten worden gasten en verkopers regisseurs van ervaringen. Wie zijn omzet wil vergroten moet ophouden om alleen maar meer producten te willen verkopen. Een […]
Jaren geleden mocht ik een tentoonstelling openen in Galerie Bloemrijk Vertrouwen in Oudkerk. Het bijzondere van die galerie was dat één lange wand compleet met een spiegel was bekleed. De sfeer van de ruimte deed wat denken aan een sportschool, waar je ook al je bewegingen één op één in de spiegel kunt volgen. Ik […]
De dood is de ultieme bevrediging van een verlangen naar een toestand waarin je jezelf volledig in kunt vinden. Ik weet niet hoe het komt, maar deze zin kwam in mij op na het lezen van de autobiografie van W. Jos. de Gruyter, Zelfportret als zeepaardje. De Gruyter was een spiritueel man. Hij was kunstcriticus […]
‘Hegel geloofde dat zonder de mogelijkheid van oorlog en de offers die erdoor worden geëist, de mensen week zouden worden en in zichzelf gekeerd; de samenleving zou vervallen tot een moeras van zelfzuchtig hedonisme en de gemeenschap zou uiteindelijk uiteenvallen. Angst voor de ‘heer en meester’ van de mens, ‘de Dood’, was een kracht als […]
vannacht zag ik het wrakvan een gigantisch schip.het was bedolven onder roestkoraal en alle schelpen van de oceaanhet was daar akelig en diepde plaats waar ik ooit heen zal gaan ik zag een hoofd met holle ogenvoor op de boeg van die verlaten booteen bronzen kop, vergroeid met moeder aardede baby op de bodem […]
Lange tijd heb ik een grote weerstand gevoeld om aan Nop Maas’ biografie van Gerard Reve te beginnen, waarvan hete eerste deel in 2009 verscheen. Op de eerste dag dat het boek uit was, had ik het al in huis, maar na honderd bladzijden bleef ik steken en heb ik het opzij gelegd. Dat lag […]
‘De winter was alweer bijna een werkelijkheid. Ik liep langs het kerkje; de bladeren op de grond ruisten als brekers aan het strand onder mijn voeten, er waren kraaien die op het grijze dak zaten en veel lawaai maakten; ik had een schooltas onder mijn arm en ik wist dat ik leefde. Sindsdien heb ik […]
In het voorjaar van 1969 heb ik een hoorspel geschreven. Het heette Herinneringen aan Rouen. Eigenlijk was het geen hoorspel, maar een kort verhaal. Ik heb het hardop gelezen en opgenomen op geluidsband, afgewisseld met allerlei muziekfragmenten die ik voornamelijk ontleende aan grammofoonplaat Miles at Berlin, een liveconcert van Miles Davis in Berlijn. Het was […]
Onlangs zag de beelden terug van de paarden van Marrum. Ik realiseerde mij dat ik in het hier en nu naar de verbeelding keek van een gebeurtenis die in het verleden heeft afgespeeld. Toen de beelden werden uitgezonden, gebeurde het ook echt. Het waren live beelden tijdens een nieuwsuitzending. Loretta Schrijver had daar moeite mee. […]
‘Vroeger als jongen, gebeurde het vaak dat ik harder (luider) wilde zingen dan ik eigenlijk kon. Mijn hoofd werd erg rood n ik spande me ongelofelijk in. Later vond ik mijn stem zoals hij bij mij paste. Zo is het met schilderen. Wij willen luid en hard werken. Ik ben me nu wel bewust dat […]
In mijn laatste jaren op het Sint Ignatiuscollege in Amsterdam had ik het geluk een Franse leraar te treffen die een beetje gek was. Dat was mijnheer Groot. Gitzwart haar had hij en altijd een zonnebril op. Als hij op school verscheen, was dat niet zelden na een nacht van overmatig alcoholgebruik. Hij beweerde dan […]
De middag is voor de honden en de barbaren, zeiden ze vroeger in Rome. Dan doe je dus niks. Je zorgt er in ieder geval voor dat je niet de straat op gaat. Je zoekt een hangmat, een divan of een luie stoel. Hoe dan ook, je valt in slaap. De siësta is heilig in […]
Onlangs las ik een prachtig boek. Het is de dissertatie van Hestia Bavelaar over de Kroniek van Kunst en Kultuur. Dit bijna vergeten periodiek, dat van 1935 tot 1965 is verschenen, biedt een fraai panorama van het intellectuele klimaat en het denken over cultuur en beeldende kunst in Nederland voor en na de Tweede Wereldoorlog. […]
Meer nog dan de Sarphatistraat, die een wonderlijke man – als we Nescio mogen geloven – ooit de mooiste plek van Europa vond, ken ik geen wonderlijker locatie dan het Linnaeushof in Amsterdam. Een paar jaar geleden ben ik daar nog eens gaan kijken. Op het Linnaeushof bracht ik mijn eerste schooljaren door, op de […]
Van kinds af aan heb ik een fascinatie voor het oneindige Droste-effect. Die fascinatie heeft iets te maken met mijn belangstelling voor de waan. Het Droste-effect is meer dan alleen de afbeelding op het blikje cacao van Droste, waarop weer dat blikje is te zien, ad infinitum. De werkelijkheid is alleen te kennen in een […]