Archief voor religie
Ode aan de omgevallen boekenkast.
Jaren geleden werd ik door Ernst Bruinsma voor het blad De Moanne geïnterviewd over mijn boekenkast. Bij die gelegenheid werd bovenstaande foto gemaakt. Mijn boekenkast is zo te zien een zootje. Dat is nog steeds zo. De afgelopen dagen ben ik druk bezig geweest om alles eens uit te mesten en op orde te brengen. […]
Het geloof of het verstand verliezen
De gedachte dat het opkomen van de psychologie als een genezings proces kan worden beschouwd, is voor zover ik weet het eerst geuit door de Nederlandse filosoof en psycholoog Heymans. In een hoogst merkwaardige redevoering in 1909, De toekomstige eeuw der psychologie, wees Heymans op de achteruitgang van de mens en de gemeen schap, de verloren gegane […]
Stedenbouw als theologie
Toen ik in mijn jeugd naar school fietste over de Churchilllaan passeerde ik de Slingerbeekstraat. Hij lag aan mijn rechterhand en maakte een flauwe bocht. Die bocht fascineerde mij. Ik stelde mij voor dat deze staat als enige in Amsterdam een bocht had. Ik heb dat later nog eens gecheckt op de kaart en het […]
Schuld en de inflatie van de erfzonde
‘In elk geval zijn wij zelf verwikkeld in een gebeuren, dat niet door deze of gene is uitgedacht en gepropageerd, maar dat ons, of wij het willen of niet, zonder meer overkomt. Wij hebben het niet zien aankomen; wij zijn er nog nauwelijks aan gewend; wij kunnen het echter niet tegenhouden; wij bemerken steeds duide lijker, […]
De vergeten katholieke revolutie
In de jaren vijftig ontstond een progressief katholiek offensief vanuit de menswetenschap. De fenomenologen van de Utrechtse School wezen hierbij de weg. Leerlingen aan kweekscholen en sociale academie kregen hun boeken te lezen. Vooral bij het vak Algemene Psychologie nam het werk van F.J.J. Buijtendijk, die zich in 1937 bekeerd had dit het katholicisme, een […]
Uitbraak uit het paradijs van de schijn
‘Als macht van het afgescheiden denken en denken van de afgescheiden macht is de filosofie er nooit uit zichzelf in geslaagd de theologie op te heffen. Het spektakel is de materiële reconstructie van de religieuze illusie. De spectaculaire techniek heeft niet de religieuze wolken verdreven waarin de mensen hun eigen, van henzelf losgemaakte vermogens hadden […]
Denkbaar de stilte
‘Er is in de hele Nederlandse literatuur geen duisterder boek te vinden dan ‘De god Denkbaar Denkbaar de god’, of het moesten de werken van Bert Schierbeek zijn. Maar, terwijl men bij de eerste kennismaking met het boek van Hermans al het gevoel heeft dat de duisterheid gedeeltelijk de schuld is van de lezer, die […]
Marcelino in de Bio
Gisteren was ik een dagje in Amsterdam en fietste ik samen met mijn dochter, schoonzoon en kleinzoon door de buurt waar ik ben opgegroeid. Zo kwamen we over de Middenweg. Ter hoogte van het punt waar vroeger de buurtbioscoop De BIO stond gaapte nu een groot gat in de gevel. In 1956 zag ik hier de […]
Ontwaken uit de droom van het leven
Ofschoon de hemel vol van wolken hing,Ik greep niet naar de vlucht van ’t vreemde dingDat met zijn schaduw langs mijn leven streek. Martinus Nijhoff, De Wolken De schrijver Luis Borges had zijn leven lang last van een terugkerende droom. Die droom ging over een dromer die zelf niet droomt, maar door een ander gedroomd […]
Hoe God van het toneel verdween
‘Op 17 mei 1965 gaf Reve in een prijsopgave in briefvorm aan dat hij hetzelfde bedrag wilde hebben voor de vertaling van Tiny Alice. Met de brief retourneerde Reve het exemplaar van het toneelstuk dat Oster hem had toegezonden. Het gaf de volgorde van onderhandelingen aan. De tekst werd uiteindelijk vertaald door Ernst van Altena. […]
De gasfitter van Achterberg
‘Die nacht kwam ik alleen nog maar te weten, dat de conciërge sliep. Hij was vermoeid en had de cijfers in zijn hoofd vergeten. Het lag gekanteld op een arm.’ De gasfitter is op verkenning uitgegaan bij het nieuwe flatgebouw, waarin hij later naar de hemel zal opstijgen. De conciërge hier beschreven, zal de huisbewaarder […]
Stel je voor dat er een hemel is
Titus Brandsma en het modernisme
Al tijden ben ik geïnteresseerd in de wonderlijke overeenkomst tussen het langzaam verdwijnen van het Friese taal en cultuur en de teloorgang van het katholicisme. Beide processen eindigen in een tragische verstarring, een uitdroging van het leven. Wie zich terugtrekt op het eigen erf verdroogt in zichzelf. Dat soort processen zijn natuurlijk al heel lang […]
Ben Hemelsoet en de bekering van Reve
Hans Kraan (rechts) en ik, 1961 (zie: Klassenfoto) ‘Ik heb inmiddels wel wat biografische gegevens over Ben Hemelsoet bij elkaar geharkt, maar misschien is dat wat mosterd na de maaltijd nu je boek af is. Ik heb ook een en ander proberen te reconstrueren i.v.m. de ontmoeting van Ben en Gerard Reve. Ben heeft mij […]
De stof die mij riep
Ook Stephan Hawking komt er niet geheel uit in zijn korte geschiedenis van de tijd: wanneer houdt de mensheid nou eens op met te kijken naar de zwarte gaten? Met die fascinatie voor het oneindige en de onmetelijkheden. De fascinatie voor de fascinatie op zich zelf. Verslaafd zijn aan de verwondering. Heimwee naar de exaltatie, het […]