Beelden zijn betekenisvolle vlakken, waarop beeldelementen zich magisch tot elkaar verhouden. Dat een beeld primair een vlak op zichzelf is en niet een venster dat onbelemmerd uitzicht biedt op de buitenwereld, is aanvankelijk wat moeilijk voor te stellen. Maar als je die gedachte echt serieus neemt, dan valt er veel voor te zeggen. Een foto [...]
‘Maar het vinden van religie is slechts een van de wegen waarlangs eenheid kan worden bereikt, en het genezingsproces van innerlijke gespletenheid en disharmonie is een algemeen psychologisch proces, dat zich kan voltrekken met behulp van elk geestelijk materiaal en niet noodzakelijkerwijs de religieuze vorm behoeft aan te nemen. Bij de beoordeling van de religieuze [...]
Het oeuvre van Reve fascineert mij, omdat het op een vreemde manier staat voor een tijdperk dat voorgoed voorbij is. Reve is een paradox. Nederland werd seculier, maar het oeuvre van Reve laat het tegenbeeld zien van deze razendsnelle ontwikkeling. Reve daalde neer in het verleden van het Rijke Roomse Leven. Hij zocht een [...]
‘Reve zag zichzelf soms als een reïncarnatie van Christus, of hij was bang dat hij dat was. Maar zijn taak was niet het preken en wonderdoend rondgaan, maar schrijven. Hij moest het mensdom niet verlossen door zijn kruisdood, maar door het schrijven van het boek dat alle andere boe ken overbodig zou maken, of het componeren [...]
Nederland nam in de tweede helft van de jaren zestig massaal afscheid van de religie. Of beter gezegd: van God in zijn traditionele gedaante. Het was de tijd dat de godsdienst bleef leven, ook al was God dood. De godsdienst en de samenleving schoven uit elkaar, maar de existentiële zingeving kromp ineen tot de nauwe [...]
‘God is dood’ kan betekenen: dat God nooit heeft bestaan. dat de God die men ooit moest aanbidden, er niet meer is. dat er een nieuwe, radicale formulering nodig is van woord ‘God’. dat de traditionele taal over God weliswaar moet worden vernieuwd, maar dat de werkelijkheid ‘God’ daarachter reëel blijft bestaan. dat de christelijke [...]
‘Het is het dualistische denken dat het bewustzijn van de mens in de weg zit. Maar mijn zintuigen’, zo stelt William Blake, ‘ontdekten het oneindige in elk ding.’ Dit soort radicale ideeën komen aan het licht in zijn hoofdwerk The Marriage of Heaven and Hell dat in 2001 door Sylvia Koetsier in het Nederlands is [...]
‘Ik heb me bekend tot het christendom, en ik hoop, dat het de grote komende krachtproef zal overleven. Die krachtproef bestaat uit twee beproevingen: de eerste is de komende sociale opdracht, het vinden van een concrete, praktische, sociale politiek, waarschijnlijk in samenwerking met het gematigd socialisme. Als het christendom die boot mist, zal het worden [...]
‘Hartstocht voor bepaalde dingen komt niet voort uit de goedheid of de zuivere schoonheid van die dingen, maar vooral uit het bederf dat zij bevatten. Men kan dolzinnig van een vrouw worden vanwege haar hoerigheid, haar kwaadaardige karakter, haar gemene hoofd, hart of zinnen; men kan overmatig verzot zijn op spijzen die sterk rieken, om [...]
Reve illustreerde dit met een waarschijnlijk verzonnen en in ieder geval sterk overdreven relaas over de tentoonstelling van een aantal meubels van Beckman in het museum Boijmans Van Beuningen. De bezoekers konden volgens hem niet van de tafels en stoelen afblijven: ‘toen suppoost heel even weg was voor zijn toch welverdiende kop koffie, gaven een [...]
Secularisering was in feite een tweeledig proces met zowel positieve als negatieve kanten. Enerzijds bevatte het de ontworsteling aan een benauwend godsgeloof en de emancipatie naar eigen morele verantwoordelijkheid, maar anderzijds ook een gevaar dat de wereld zich kon sluiten in een cirkel zonder geheim en mysterie, in de totale afronding van het materialisme, waarin [...]
In ‘Lieve jongens’ komt een interessante overweging van de verteller voor over het ritueel dat zich voltrok in de Paasnachtmis. Hij vond dat eigenlijk bespottelijk, maar tegelijkertijd boeide en ontroerde het hem: ’uit welke tweeheid van gevoelens als resultante zich een geweldige haat in mij samenbalde waarmede ik niets kon aanvangen en waarbij ik alleen [...]
Deze aflevering van het beroemde programma Literaire ontmoetingen werd uitgezonden op 11 december 1963 en was in zijn geheel gewijd aan Gerard Reve. Het programma werd gemaakt ter gelegenheid van Reve’s veertigste verjaardag, drie dagen later. Ik trof de film aan op de site van Geschiedenis 24. De uitzending kan ik me nog goed herinneren. [...]
‘Over de gehele periode bleven de persoonlijke contacten over en weer incidenteel, maar waren wat mij betreft alleszins ontspannen en plezierig. Zo herinner ik mij o.a. een gezamenlijk bezoek aan een conferentie ter voorbereiding van het zgn. Pastoraal Concilie in de Wijngaard des Heren te Witmarsum. De paters Augustijnen die de show runden waren uiteraard [...]