‘De wereld bezit reeds lang de droom van een tijd, waarvan zij nog slechts het bewustzijn behoeft te bezitten om hem werkelijk te leven.’ Dat schreef Guy Debord in 1967 in zijn boek La societé du spectacle. Wat Debord zag naderen was het beslissend moment, de kairos, het revolutionaire momentum, waarin de loop van […]

In de zomer van 1965 ben ik in Avila geweest, samen met mijn ouders. We hadden de middeleeuwse muren van de stad bewonderd en even rondgelopen in het oude centrum. Bovenstaande foto heb ik toen zelf genomen. Het is een kleurendia die ik onlangs heb gedigitaliseerd. Ik was zestien, een jongen nog. Zo’n honderd kilometer […]

‘Het vonkje van het Tweede Vaticaans Concilie is gedoofd. Er voltrekt zich een ramp in de rooms-katholieke kerk, in Europa en Amerika. De kerk als instituut doet moeite om zich overeind te houden, maar kan de krimp niet bijhouden. Al die kerkgebouwen die leeg komen te staan. Het is het Avondland. Er is sprake van […]

Op 11 oktober 1962 – vandaag exact 50 jaar geleden – begon in Rome het Tweede Vaticaans Concilie. Ik was toen 14 jaar oud en zat in de derde klas van het gymnasium op het Sint- Ignatius College in Amsterdam. Ik kan me de live-uitzending van de openingsplechtigheid nog goed herinneren. De dag daarop werd […]

 ‘As âld Pastoar fan Bakhúzen haw ik de Mousen tige heech. Ferskate haw ik dope, trouwe en begrave meien. Derby faak de Mous famylelegende, fan de drege reis ut Poalen nei Fryslân, neist de Bibel lein. Ik kin harren as warbere technisy en fabrieksdirekteuren, fromme Paters, werûnder ferneamde missionarissen, hillige susters en betûfde tsjerkebestjoerders, as […]

De val (1956) van Albert Camus gaat over de vraag hoe om te gaan met schuld en boete als God niet meer bestaat. In de roman zitten tal van cryptische verwijzingen naar het katholicisme. Niet alleen naar de schuld van de paus in de Tweede Wereldoorlog komt aan de orde, maar ook naar de onmogelijkheid […]

In navolging van de psychiater Rümke gebruikte Gerard Reve het woord ‘symboolblindheid’, niet alleen om het onvermogen aan te duiden van de orthodoxe christenen die zijn religieuze symboliek godslasterlijk vonden, maar ook de verblinding te verketteren van de progressieve katholieken die met hun extreme moderniseringsdrang doorschoten in een wereldse religie die geen religie meer was. […]

Mijn as wordt begraven op het kerkhof te Greonterp. De mensen die komen kijken, krijgen met onbekrompen maat te drinken, de kinderen ook, dat staat geschreven. Er komt een houten kruis, waarop te lezen valt: GOD IS DE LIEFDE, verder niks. Dan komt de harmonie, en speelt een lied, langzaam en vroom, met veel koper. […]

‘Ik weet 
dat men er wijs aan doet kunstenaars uit de buurt te 
houden, maar gelukkig voor vele kunstenaars, zijn er 
mensen die het iets enorms vinden, een kunstenaar, en die 
in het algemeen belang beter ook niet uit de droom geholpen kunnen worden. Maar zoals ik zeg, volgens mij is 
het allemaal schorum en […]

In 2006 hield Jaap Goedegebuure zijn inaugurele rede bij de aanvaarding van de leerstoel moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Leiden. Die rede had als titel: ‘het mythische substraat, verhaalpatronen in de Nederlandse literatuur van de twintigste eeuw’. Goedegebuure wees er toen op, dat er een substraat is van oude verhalen van mythische en […]

Hoe zag Maria er precies eruit? Die vraag werd aan de boerenkinderen, die in de negentiende eeuw Maria met eigen ogen hebben aanschouwd, telkens weer gesteld door kerkelijke prelaten die een onderzoek instelden. Aan Bernadette Soubirous werden reproducties getoond van schilders als Titiaan, Tintoretto en Raphaël, alsof die beeltenissen een hoger waarheidsgehalte hadden dan de […]

‘De meeste heiligen behoren volgens moderne begrippen in een in
richting te zitten. Teresa van Avila hoorde 34 jaar stemmen, die haar bevalen het klooster te verlaten. Tenslotte verliet zij het klooster, & organiseerde (in de Middeleeuwen als vrouw van tegen de zestig) een geheel 
nieuwe, spoedig de gehele beschaafde wereld omspannende kloosterorde. Was ze gek? […]

Ik zat vannacht in de machinekamer van mijn eigen dromen en liet gebeuren wat kennelijk gebeuren moest. Anders gezegd, ik had weer een last van een lucide droom. Voor zover je daar last van kunt hebben, want die dromen zijn  soms ook heel plezierig. In een lucide droom heb je zelf het heft in handen. […]

Maar wáár verblijft gij in mijn geheugen, Heer? Waar verblijft gij daar? Wat voor een kamer hebt gij er u gemaakt? Wat voor een heiligdom hebt gij er u gebouwd? Gij hebt aan mijn geheugen de gunst bewezen erin te verblijven; maar in welk gedeelte van het geheugen gij verblijft: dat is wat ik naga. […]

In mijn boek Het horloge van Gerard Reve wil ik het werk van Reve opnieuw bezien, niet alleen tegen de achtergrond van herinneringen aan mijn eigen katholieke verleden, maar ook in het kader van de ontwikkeling van het katholicisme na 1945. In de recente biografie van Nop Maas komt dat perspectief amper aan bod. Nop […]

In zijn boek The evolution of Dutch catholicism 1958-1974 (1978) beweert John A. Coleman dat  liturgievernieuwing binnen de Amsterdamse studentenecclesia al in september 1960 van start ging. Vergelijkbare experimenten vonden plaats in de Bos-kapel in Nijmegen en in de studentenecclesia van Leiden. Juist in deze liturgievernieuwing kwam ‘de vermenging van het sacrale en het profane’ […]