‘Of God wil het kwaad uit de wereld helpen en kan het niet, of hij kan het, maar hij wil het niet, of hij wil het niet, en is er ook niet toe in staat; of hij wil het, en kan het ook. Wanneer hij het wil, maar niet kan, dan moet hij zwak zijn, […]
In oktober 1965 werden in Düsseldorf boeken verbrand, niet door neo-nazi’s maar door christelijke jongeren. Het gebeuren vond plaats na een zondagsdienst, waarin de voorganger een tekst uit Handelingen 19:19 had behandeld: ‘En enigen van degenen die toverkunsten hadden uitgeoefend, brachten hun boeken bijeen en verbrandden ze ten aanschouwe van allen. En men berekende de […]
In het denken over het kwaad wordt vaak onderscheid gemaakt tussen het natuurlijke kwaad (dat in de natuur voorkomt), het morele kwaad (van de mens) en het metafysisch kwaad (in het denken over het kwaad). Hierbij kun je je afvragen of het natuurlijke kwaad niet ook in de mens zelf zit. Wat gebeurt er als […]
Voordat hij de oorlog liet uitbreken, de verklaarde de Führer overigens tegen zijn generaals dat er later niet aan de overwinnaar gevraagd zou worden of hij al dan niet de waarheid had verteld. Het leitmotiv van Goerings verdediging bij het Neurenberg-proces geep terug op dat idee. ‘De overwinnaar zal altijd de rechter zijn, en de […]
‘Behalve een ongewone ijver om alles te doen wat bevorderlijk kon zijn voor zijn carrière, bezat Eichmann in het geheel geen motieven. En ook deze ijver was op zichzelf nog geenszins misdadig; hij zou beslist nooit een van zijn superieuren hebben vermoord om op diens stoel te komen. Hij heeft er alleen maar nooit bij […]
De jaren van wederopbouw vormden een periode van zowel stagnatie als vooruitgang, van schaamteloos conservatisme tegenover verholen rebellie. Die uitersten werden ook zichtbaar onder de katholieken, die door W.F. Hermans zo belachelijk werden gemaakt omdat ze op instigatie van de pastoor ‘doorfokten als konijnen’ om zo meer politieke macht te kunnen verwerven. Dat neemt niet […]
De snelle opkomst van de psychologie is een wezenskenmerk van de moderne tijd. De theoloog Karl Barth heeft in dit verband gesproken van het ziekelijke narcisme van de moderne mens, die van extravert steeds meer introvert dreigt te worden. Alle heil wordt gezocht in het eigen getroebleerde verleden. Elk proces van herinnering wordt zo een […]
In zijn boek De verweesde samenleving (1995) beweerde Pim Fortuyn dat een zeer belangrijk en uiterst vitaal ‘mechanisme van collectieve vorming, handhaving en overdracht van normen en waarden’ stilaan verdwijnt door de marginalisering van de kerkelijke genootschappen. Daar is nooit een nieuw mechanisme voor in de plaats gekomen. Die bewering viel destijds niet zo goed […]
‘Vanuit mijn standpunt zal ik niet wankelen.En van mijn plaats zal ik niet bewegen.Tot er een einde komt aan dit alles.Geheiligd en verheerlijkt zij de naam van God. Dat zong de Joodse rabbi Levi Jitzchak uit Berditschew nadat hij de goddelijke gerechtigheid in twijfel had getrokken. Maar hij zong dit ook als bevestiging van Gods […]
Mijn overleden dochter zou vandaag 36 jaar oud geworden zijn… Alhoewel we weten dat na dergelijk verlies de acute rouw zal bedaren, weten we ook dat we ontroostbaar zullen blijven en we nooit een substituut zullen vinden. Alles wat in de plaats zou komen, zelfs als ze deze plaats geheel zou vullen, het zou toch […]
Het idee dat je teksten van Freud eindeloos kunt interpreteren, hangt samen met de complexiteit van zijn theorieën en de aard van zijn psychoanalytische benadering. Freud’s theorieën omvatten onpeilbare concepten zoals het onbewuste, verdringing, droomanalyse en de structuur van de menselijke geest (id, ego, superego). Deze concepten zijn onderling verbonden en kunnen op verschillende manieren […]
Boze tongen beweren dat onder onze ogen een narcistische samenleving is ontstaan, een maatschappij zonder enig gevoel of mededogen, een wereld van Facebook-ego’s, verstopte zintuigen en openbare bekentenissen op tv van de meest intieme drama’s. Niemand voelt nog een schok, iedereen lijkt onder hypnose. Internet biedt een embryonale ruimte van gelukzalige vergetelheid. We zouden een […]
Vorige week zag ik een reportage over Moskou. Mensen op straat werden geïnterviewd over de aanslag van IS. Opvallend was dat iedereen ervan uitging dat Oekraïne achter de aanslag zat. De complottheorie die door Poetin in het leven was geroepen, werd klakkeloos geloofd door de gewone Rus op straat. Hoe komt het toch dat mensen […]