Begin jaren veertig van de vorige eeuw ontstond er een discussie onder Franse historici over een kwestie die de kern raakt van de geschiedschrijving als wetenschap. Deze discussie kwam op gang naar aanleiding van de vraag of er in het wereldbeeld van de zestiende eeuw ruimte bestond voor de opvatting dat God niet bestaat. Het […]
Het standbeeld is een monument voor bijzondere mensen. Wie zich onderscheiden heeft voor de gemeenschap wordt letterlijk op een voetstuk geplaatst. Vorsten, veroveraars, vrijheidsstrijders, maar ook geleerden, uitvinders, staatsmannen en sporthelden staan voor eeuwig stil op een sokkel. Het standbeeld is van alle tijden want van helden kunnen we leren. Een standbeeld geeft ook rust […]
‘Wij zijn dolblij met onze Zoon. Vanmiddag heeft onze Riet de boy van 9 pond ten Doop gehouden. We gaven hem de namen van Hubertus Johannes. Stien heeft het deze keer zwaar gehad, maar nu alles voorbij en ten goede gekeerd is, knapt ze met het uur weer op. De baby lag bij haar n.l. […]
Het afscheid van mijn vader bij de PTT op 23 september 1962. Helemaal rechts is nog een glimp van mij te zien als veertienjarige. Twee jaar eerder dan de vader van Geert Mak werd mijn vader geboren. Dat was op 23 september 1897 in Bakhuizen, een dorp in Gaasterland. Als kind was hij gefascineerd door […]
‘Hij was aan God gelijk. Aan A, of aan een andere god, dat kon me niet schelen; heidens of christelijk, Indisch of Chinees, om het even; maar China toch wel in de eerste plaats, omdat ze daar de leer van het midden hadden ontdekt, eerder dan ik, al was de tussenliggende tijd te verwaarlozen. Dit […]
De Amerikaanse fotojournalist en kunstenaar Walter C. Glück bracht de hippietijd door in Amsterdam, waar hij woonde op een schip dat in de Amstel lag, vlak bij de Blauwbrug. Hij was gefascineerd door het fenomeen ’tijd’. Onder zijn kunstenaarsnaam Bulgar Finn (Victor IV) maakte hij klokken met snel – al dan niet tegengesteld – draaiende […]
De generatie die de moed had getroond zich van God te ontdoen, staat en kerk omver te werpen, bleef onderdanig aan de Wetenschap. Maar binnen de wetenschap waar vrijheid zou moeten heersen was het geloof in het gezag of anders: ‘een kopje kleiner’. Deze woorden uit het boek Antibarbarus van August Strindberg citeert Paul Feyerabend […]
Er zijn mensen die een gruwelijke hekel hebben aan het spreken in het openbaar. Ik niet. Misschien wel omdat ik jarenlang heel verlegen ben geweest. Misschien ook wel omdat ik als een acteur wil ontsnappen aan mezelf. Hoe dan ook, ik vind leuk om het spreken in het openbaar en ik heb het ook vaak […]
Het vluchtige bewustzijn, dat eigen is aan de grote stad, is pas in de late negentiende eeuw ontstaan. In het Parijs van de grote boulevards ontstond de moderne stedeling, de flaneur, de mens die ziet en gezien wil worden in de vluchtige ontmoetingen van de blik met een bewustzijn dat aanwezig is en tegelijk ook […]
‘En het gebeurde, als zij voortgingen, gaande en sprekende, ziet, zo was er een vurige wagen met vurige paarden, die tussen hen beiden scheiding maakten. Alzo voer Elia met een onweder ten hemel.’ Dat is nog eens taal waarvoor je capituleert. Bijbelse taal die grenst aan de wartaal, maar die voor iedereen verstaanbaar is. Het […]
Dit is mijn grootmoeder: Beppe, zoals ze bij ons thuis werd genoemd. Eigenlijk heette ze Cornelia Dölle. Rare naam, Dölle, maar het is niet anders. Ze overleed op 2 juli 1960 en was toen 87 jaar. Ik kan me dat nog goed herinneren. Er kwam ’s ochtends vroeg telefoon uit Friesland. Mijn vader stond nog […]
‘Ik ben het met Professor Rümke eens, die schrijft: ‘Principieel godsdienstig ongeloof is in algemene zin geen ongeloof, integendeel: het heeft de typische structuur van geloof, met dezelfde ontaardingsverschijnselen als verstarring, bekrompenheid, minachting voor andersdenkenden, tot fanatisme & vervolging toe. Waar ben jij allemaal zo zeker van, inzonderheid aangaande wie er met een bord loopt? […]
Ik ben vier keer in Lourdes geweest. In 1962, 1963, 1965 en 2012. Mijn ouders veel vaker. Mijn moeder misschien wel tien keer. In de jaren twintig al ging zij als ziekenverzorgster mee met de bedevaarttrein. Eind jaren twintig leerde zij mijn vader kennen. Toen moet ook bovenstaande foto in Lourdes zijn genomen. Mijn vader […]
Marit Monteneiro publiceerde onlangs een biografie van Anna Terruwe (1911-2004) – Leven voor een leer. Het is een doorwrochte studie van meer dan 700 pagina’s, die tot nog toe met lovende recensies is ontvangen. Al in 1981 schreef de theoloog Willem Grossouw (1906-1990) ) in zijn autobiografie Alles is van U over de intense contacten die […]
Onderstaand verhaal verscheen eerder in het tijdschrift Trotwaer, jaargang 33 (2001) onder de titel Een verhaal zonder wind of wolken. Hoofdredacteur Jan Pieter Janzen (1945-2005) had mij gevraagd om een verhaal te schijven over een boek dat belangrijk is geweest in een beslissende fase van mijn leven. Ik koos voor Telemachus in het dorp […]
(foto: Anske Smit) Hoe kun je ooit een ordening aanbrengen in die wanordelijke stroom van herinneringen die een mensenleven blijkt te zijn als men terugkijkt naar het verleden? Op bovenstaande foto is Bram Peper (1940-2022) te zien bij de Reve-herdenking in de Sint Vituskerk in Blauwhuis op 8 zondag december 2013. Als je goed kijkt […]
Het is 27 juni 1969. Plaats van handeling: de kapel van het Sint Ignatiuscollege te Amsterdam. Jos Vrijburg, pater jezuïet en leraar godsdienst aan het Ignatiuscollege, trouwt met Anemiek Reymer. Het was voor het eerst dat een katholieke priester in het huwelijk trad zonder de intentie om uit het ambt te treden. De kwestie liep […]
“ Jaren geleden is door literatuurcritici en aan de universiteit werkzame neerlandici de indruk gewekt als zouden de Nederlandse letteren van de twintigste eeuw vrijgemaakt zijn, van religie wel te verstaan. Uitgesproken protestantse en katholieke auteurs krijgen in literatuurgeschiedenissen stelselmatig een plaatsje aan de periferie toegewezen. Gecanoniseerde ouevres werden zoveel mogelijk van een christelijke inslag […]
Ik had vannacht een bijzondere droom. Ik stond op een podium tegenover een zaal vol mensen die ik probeerde ergens van te overtuigen. Wat dat was, weet ik niet meer. Hoe ik ook aandrong, het lukte me niet. De groep ging gewoon zijn eigen gang. Deze mensen hadden mijn raadgevingen helemaal niet nodig. De zaal […]
Veertig jaar lang woonde ik in een buurt van Leeuwarden die in het begin van de vorige eeuw is gebouwd, de Oranjewijk. ‘Tussen spoor en kanaal, wat gebeurt daar allemaal?’ zo heette ooit het periodiek van de wijkvereniging aldaar. Maar het moet gezegd, zoveel gebeurt er nu ook weer niet in deze monumentale wijk. Ik […]
‘Hans Lodeizen realiseerde zich ook als homoseksueel in zijn vaderland nog een gemaskerd leven te moeten leiden. Iedereen zette zich in voor de wederopbouw en industrialisatie van Nederland, maar van een modernisering op het gebied van de zeden zou nog lang geen sprake zijn. Integendeel. De overheid maakte zich zorgen over de roes van normloosheid, […]
Onlangs vond ik een paar negatieven van foto’s terug die ik mij niet meer kon herinneren. Ik heb ze laten afdrukken en zo zag ik deze foto. Ik heb altijd gedacht dat er geen babyfoto’s van mij bestonden. Maar deze is er nog. Hij moet begin 1948 zijn gemaakt in de erker van mijn ouderlijk […]
Het is 1 december 1948 en ik ben jarig. Het is mijn eerste verjaardag. Het moet mijn moeder zijn geweest die op het idee kwam om mij mee te nemen naar de fotograaf op de hoek van de Munt en de Kalverstraat. Zelf vond ik het niet zo’n best idee, zo te zien. Ik kijk […]
Dit is mijn moeder met twee van mijn jongste zusters, Lucie en Trees. Mijn moeder heeft een kat op haar schouder. Die heette Mickey, want al onze katten thuis hebben altijd Mickey geheten. Het bijzondere van deze foto is, dat ik er niet op sta. Dat kon ook niet, want ik was nog niet geboren. […]
Johannes van der Waalsstraat 33, vanuit het dakraam in 1978 Ik ben geboren in een doodgewone bovenwoning, een stulpje voor de middenklasse, voor een ambtenaar zoals mijn vader zoals er zovelen waren in die tijd. Duizend in een dozijn, meer was het niet. Maar dit bescheiden geboortehuis is nu een gewild eldorado, waar elke vermogende […]
Hans Kraan en ik op het Spui in Amsterdam bij de rellen tijdens de Maagdenhuisbezetting, mei 1969 (foto: de Volkskrant). Ik mag de oorlog dan niet hebben meegemaakt, de jaren zestig heb ik redelijk intensief beleefd. Sterker nog, die jaren zitten als dikke ringen in de boomstam van mijn leven. Eigenlijk is dat roerige decennium […]
Museumplein in de jaren vijftig, met rechts: de onthulling van het beeld van Vincent van Gogh in 1962 (Foto’s Beeldbank Stadsarchief Amsterdam) Begin jaren zestig was ik vaak op het Museumplein in Amsterdam. Het Ignatiuscollege aan de Hobbemakade was daar niet ver vandaan. Zo kan ik me nog goed herinneren dat op het Museumplein bij […]
‘Als velen heb ik geregeld over het eindexamen gedroomd. Maar de meest sprekende droom was toch wel deze: ik stond voor de deur van de school en daar werden door een pater boeken en schriften uitgedeeld. Onderwijs als een vorm van charitas. Die andere wereld was wat de Concertgebouwbuurt heette. Een paar van mijn beste […]