De cyclische tijd verdween naarmate de ruimte steeds meer planmatig werd vormgegeven en ingericht. Deze toenemende rationalisering bij de opbouw van de moderne ruimte had tot gevolg dat de totstandkoming van de omgeving steeds meer door specialistenteams werd verzorgd. Van de weeromstuit ontstond de behoefte aan het herstel van de menselijke maat en de leefbaarheid, […]
Als ik mijn tube tandpasta leeg knijp, dan krijg ik mijn tandpasta er niet meer in. Het zou een heksentoer zijn om dat te proberen. Hoe komt dat? Dit soort alledaagse problemen werden in klassieke natuurkunde bekeken als een opstap naar de ware kennis, een tussenfase die op een zekere dag zou resulteren in een […]
Na de moord op Kennedy in 1963 deed het gerucht de ronde dat dollarmunten, waar de beeltenis van Kennedy op stond, ongeluk brachten. Cornelie, een oudere zus van mij, kreeg zo’n munt in november 1965. In de maanden daarop sloegen de rampen bij ons thuis toe. Binnen de tijdspanne van een paar maanden kreeg een […]
Op 28 augustus 1963 hield Martin Luther King zijn beroemde rede aan het einde van de zogeheten ‘Mars naar Washington’. Dat is morgen 61 jaar geleden. Bij deze gelegenheid sprak King de gevleugelde woorden ‘I have a dream.’ Bob Dylan en Joan Baez zongen onder meer When the ship comes in en Only a pawn […]
Zwart is een kleur die vaak wordt geassocieerd met mysterie, kracht en elegantie. Het is de afwezigheid van licht, wat het een oneindige en mysterieuze kwaliteit geeft. Psychologisch gezien kan zwart een beschermende kleur zijn, die een barrière vormt tussen de drager en de buitenwereld. In de mode en marketing wordt zwart vaak gebruikt om luxe, kracht […]
‘Seksuele driften revolteren tegen Oedipus, maar die opstandigheid hoef je niet te verklaren vanuit angst voor Oedipus of uit zwakheid van de genitale aandrift. Lust aan de deeldriften verklaart seksuele opstandigheid. Seksueel perverse voorkeuren zijn geen reactieve fenomenen die het gevolg zijn van een reactie tegen Oedipus. Het verzet tegen Oedipus is niet wat perverse […]
‘Partir, c’est mourir un peu,’ zeggen de Fransen. Dat geldt zeker als je moet vertrekken uit Venetië. Vorige week was het weer zover, na een verblijf van twee weken. De melancholie slaat dan toe. Venetië verbleekt tot een vage film in je hoofd en voegt zich bij al die andere herinneringen aan vorige bezoeken. Que […]
Vannacht droomde ik dat ik een vlinder was in Venetië. Ik weet niet eens of daar vlinders zijn. Krekels wel, want. die heb ik daar vorige week nog gehoord. Hoe dan ook, in mijn droom was ik daar als vlinder. Ik ben er altijd vanuit gegaan dat vlinders geen weet hebben van hun bijzondere vermogen […]
Ik reed met de bus over de Afsluitdijk. Een vliegtuig knipperde boven het IJsselmeer. Ik moest over kleur gaan schrijven, maar er kwamen geen beelden in mijn hoofd. Ik zag allen maar een zwarte hemel en een witte maan. Mijn verbeelding schoot tekort. Denkend aan kleur zag ik een lange dijk traag door oneindig waterland […]
Mijn eerste kinderjaren stonden in het teken van de angst. Ik was een bang kind. Bang voor water. Bang voor hoogte. Bang vooral ook voor andere kinderen. Op mijn eerste kinderfoto’s heb ik ook een bijna panische blik in de ogen. ‘Waarom moet dit?’ zie je mij denken. Ik was liever binnen gebleven, veilig in […]
We leven in een psychotische tijd, maar is het eigenlijk wel legitiem om de psychose telkens weer als een passende metafoor te gebruiken om zo een hoognodige, nieuwe wijze van denken te propageren waarmee we de verknoopte cirkels van het antropoceen met al zijn dreigende catastrofes beter kunnen begrijpen? De psychose wordt zo een passe-partout, een wondersleutel […]
Van kinds af aan heb ik een fascinatie voor het oneindige Droste-effect. Die fascinatie kreeg gaandeweg iets te maken met mijn belangstelling voor de waan. Het Droste-effect is meer dan alleen de afbeelding op het blikje cacao van Droste, waarop weer dat blikje is te zien, ad infinitum. De werkelijkheid is alleen te kennen in […]
De alchemie van het psychotisch schrijven Harry Mulisch en de taal van de machinemens Mulisch was een schrijver wiens werk sterk beïnvloed werd door de Tweede Wereldoorlog, de tijd waarin hij opgroeide. Van hem is minder bekend dat hij op zijn tweeëntwintigste jaar een psychotische episode heeft gekend. In beschouwingen over zijn werk wordt dit dramatische […]
