In de jaren tachtig zag ik de film Bad Timing van de regisseur Nicholas Roeg. Eros en Thanatos, seks en dood, dat zijn de thema’s van deze broeierige film die gaat over de kortstondige relatie van een psychiater – gespeeld door Art Garfunkel – en een patiënte, een mooie jonge vrouw die erop los leeft […]

In zijn  boek Der Untergang des Abendlandes (1918-1922) had Oswald Spengler beweerd dat de vooruitgang van de moderniteit een illusie was. De cultuur van het Avondland  had na de Franse Revolutie zijn levenskracht verloren door ingrijpende veranderingen als het positivisme, de hoogmoed van de wetenschap, de parlementaire democratie, de ontsporing van techniek en kapitalisme, de massificatie van […]

Freud was zich bewust dat hij niemand de schuld kon geven van de plotselinge dood van zijn geliefde dochter Sophie. De Spaanse griep had hem in een afgrond van verdriet gestort zonder uitzicht op verlossing, zelfs zonder metafysische gevoelens van toorn, verzet of beschuldigingen aan het. adres van een hogere macht die dit alles had […]

Aula van begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam De snelle opkomst van de psychologie is een wezenskenmerk van de moderne tijd. De theoloog Karl Barth heeft in dit verband gesproken van het ziekelijke narcisme van de moderne mens, die van extravert steeds meer introvert dreigt te worden. Alle heil wordt gezocht in het eigen getroebleerde […]

Freud was als geen ander een kind van zijn tijd. Het ontstaan van de middenklasse in de tweede helft van de negentiende eeuw loopt niet alleen parallel met de opkomst van de psychoanalyse, maar ook met een groeiende aandacht voor ‘de onbewuste expressie’. Freuds denkbeelden blijken achteraf bezien een codificatie te zijn geweest van het […]

In het eerste jaar van de Eerste Wereldoorlog werkte Lehmbruck in een ziekenhuis. Daar zag hij zoveel oorlogsellende, dat hij na die tijd geen vrouwfiguren meer beeldhouwde maar vooral mannen, die symbool stonden voor het lijden. De werken die hij in de oorlogsjaren maakte, gelden als een hoogtepunt in zijn oeuvre. In 1916 vluchtte hij […]

Mijn overleden dochter zou vandaag 36 jaar oud geworden zijn… Alhoewel we weten dat na dergelijk verlies de acute rouw zal bedaren, weten we ook dat we ontroostbaar zullen blijven en we nooit een substituut zullen vinden. Alles wat in de plaats zou komen, zelfs als ze deze plaats geheel zou vullen, het zou toch […]

(foto: Dolph Kessler) De corona-crisis doet mij beseffen dat het betekenisveld van het woord ‘eenzaamheid’ in de loop van de tijd is veranderd. (zie mijn blog: Het virus van de eenzaamheid). Dat roept de vraag op hoe de context van de tijdgeest van invloed is op de beleving van sombere gemoedsstemmingen. Het gevoel van somberheid […]

Ik had een nachtmerrie vannacht. Ik bevond me in een grote ronde ruimte die veel weg had van een voormalige kapel. De muren waren van een zacht soort grijze zandsteen. Het was niet helemaal duidelijk wat de huidige functie van de ruimte nu eigenlijk was. Het leek er op dat er kunsttentoonstellingen werden georganiseerd. Maar […]