“In zijn analyse van het Hitleriaanse – een van de meest indringende analyses over dit thema – wijst Harry Mulisch erop dat de ‘beelden’ er al waren, lang voordat ze door Hitler verwezenlijkt werden. Maar het was het ‘talent’ geweest dat dichters heeft gered. Omdat het ze lukte van hun obsessies ‘kunst’ te maken, was […]
‘Hitler sprak in grote eenvoud en grote eerlijkheid. Er was geen spoor van de gekunsteldheden die andere politieke leiders vaak tentoonspreiden als ze willen imponeren. Ik was mij ervan bewust dat ik sprak met een man wiens macht niet voortkwam uit zijn welbespraaktheid en zijn gave om de aandacht van de menigte vast te houden, […]
In januari 1966 schreef ik een lange tekst in de aanloop van mijn psychose. Daarin kwamen beelden voor die ik nu als typisch jungiaans zou bestempelen. Archetypische beelden, die veel vertelden over mijzelf en de religieuze problematiek waar ik destijds mee worstelde. Waar komt het kwaad vandaan? Hoe kan er een goede God zijn die […]
Vandaag is het exact vier jaar geleden dat ik een inleiding mocht houden op het symposium over Het Kwaad in Amsterdam. (zie: hier) Het was een lange dag. Pas som half vier ‘s middags mocht ik zelf, als laatste spreker, mijn verhaal houden. Ik was een half uur aan het woord over het onderwerp Jihad of […]
‘Het zal toch nog eeuwenlang gebeuren. Er zijn intussen honderdduizend studies aan hem gewijd, als het niet meer in politieke, historische, economische, psychologische, psychiatrische, sociologische, occulte en weet ik wat allemaal nog meer, van alle kanten is hij omsingeld en onderzocht, er is een rij boeken over hem verschenen van hier tot de Stephansdom, meer […]
Dit klokje met daarin een plastic beeldje van Adolf Hitler behoorde toe aan Harry Mulisch. Het is te zien op de site De oneindige Mulisch die het Literatuurmuseum vorig jaar heeft geopend. Op die site kun je ronddwalen in het voormalige huis van Mulisch in Amsterdam. Je ziet de boekenkasten, de kunst aan de muur, […]
Vorige week was ik in Noordwijk om een paar stoelen op te halen die we via Marktplaats hadden gekocht. Zo kwamen wij in de buurt van Noordwijkerhout. Toen ik die plaatsnaam op de borden zag staan, herinnerde ik mij dat hier in de late jaren zestig het Pastoraal Concilie werd gehouden. In het kleinseminarie dat hiervoor als locatie […]
Het is al weer lang geleden dat ik voor het laatst gepreekt heb in een kerk. Dat was in juni 2007 bij de opening van de zomertentoonstelling in de Martinikerk in Bolsward. Het thema dat jaar was ‘Vrij zijn in gebondenheid’. In deze tijd van corona is dat thema weer aardig actueel. Iedereen streeft naar […]
De ‘reductie’ van de materiële wereld tot psychische toestanden en processen, zowel als de ‘reductie’ van psychische toestanden en processen tot fysische toestanden en processen berust op de veronderstelling dat de disjunctie: ‘ófwel het psychische bestaat, ófwel het fysische bestaat, maar niet allebei’, geoorloofd is. Dit zou gelijk staan met de bewering: ‘ófwel zij kocht […]
‘De melancholicus voelt en denkt dat het ware leven van de intensiteit, het Zijn, niet te vinden is in het actuele leven, in het reële zijn, hoe aantrekkelijk het leven in het hier en nu ook mag zijn. Hij treurt over het metafysische hiaat tussen deze wereld en gene zijde; hij treurt omdat hij in […]
‘Quia fecisti nos ad te et et inquietum est cor nostrum, donec requiescat in te.’ Zo luidt een beroemde zin in de eerste alinea van de Confessiones van Augustinus. Mijn leraar Latijn op het Ignatiuscolege, Gerard Wijdeveld, die later de Confessiones in het Nederlands vertaalde, maakte er dit van: ‘Want gij hebt ons gemaakt naar […]