Dick Vestdijk en Jankobus Seunnenga gisteravond in de Dorpskerk Huizum

In de Dorpskerk Huizum te Leeuwarden werd gisteravond de Slauerhoff Lezing gehouden. Dit jaar ging het om een echte herdenking omdat hij 125 jaar geleden geboren werd en zijn eerste dichtbundel Archipel 100 jaar geleden verscheen. De lezing werd  uitgesproken door Slauerhoff-kenner Arie Pos. De titel van zijn verhaal was:  Steeds weer de zee, zwerven als lust en noodlot, in het kader van het thema Op wereldreis met Slauerhoff. De singer-songwriter en dichter Jankobus Seunnenga, winnaar van de Ina Dammanprijs 2022, trad  op met Slauerhoff-gedichten die hij apart voor deze herdenking op muziek had gezet. Seunnenga werd  begeleid door violist en gitarist Dick Vestdijk, de zoon van Simon Vestdijk. 

‘Reizen is geweldig. Ik ben nu op een eiland waar het wemelt van de duikers, er zijn hier prachtige koralen en vissen. De goeiige en reusachtige sharkwhale zwemt hier regelmatig. Ik heb zelf ook gedoken met mijn oude lijf. Hier ben ik, zonder verleden, zonder toekomst. Mijn leeftijd doet er niet toe, mijn bezit doet er niet toe, mijn afkomst doet er niet toe en mijn uiterlijk doet er niet toe. Hier wordt geleefd bij de dag. Ik eet streetfood, drink af en toe een changbiertje, een Thais gebrouwen bier. Op het flesje staat 5% alcohol maar de ene keer is het 1%, de andere keer 15%. Ik moet daar zo om lachen, kom daar maar eens om in dat overgestructureerde en door wetten bepaalde Holland. Ik ga de straat op, hoop dat jij een mooie dag hebt. En anders neem je maar gewoon het vliegtuig naar Bangkok.’

Dit bericht kreeg ik jaren geleden per mail toegestuurd van een vouw aan de andere kant van de wereld. Ik kende haar al enige jaren, maar ik wist niet dat ze nu zo ver van huis was. Kennelijk had ze de ziekte van Slauerhoff opgelopen. Ze wilde leven zonder toekomst en zonder verleden. Ik vond dat intrigerend en begon een correspondentie met haar. Ze gaf mij toestemming om op mijn blog uit haar mails te citeren. Even later later mailde zij mij een lang verhaal. Wat mij vooral trof in dat verhaal was het toeval.

Een paar jaar daarvoor had ik contact gehad met Guus van Bladel, de voormalige vriend van Gerard Reve. ‘Mijn halfbroer’, zoals Reve hem noemde. Van Bladel woonde in Malakka en werd bekend omdat hij destijds Johannes van Damme heeft bijgestaan, een Nederlands zakenman die in 1994 ter dood werd veroordeeld vanwege drugssmokkel in Singapore. Ze stoppen zomaar een pakketje in je koffer en dan hang je. Maar ik wilde die vrouw aan de andere kant van de wereld niet bang maken natuurlijk. Zeker niet in Bang-kok. Ook al had zij haar hart verloren aan een leven zonder verleden in een land zonder toekomst, ik koos voor een leven in het hier en nu. Vooral in het ‘hier’. Hoe dan ook, ik schreef haar terug, maar mijn woorden mochten niet baten. Zij schreef mij vervolgens het volgende:

‘Om op dit eiland te komen moest ik na een paar dagen Bangkok ook nog verder reizen, met een nachttrein, een bus, een boot. Vond het humor dat ik, eeuwig bezorgde moeder, iets deed wat mijn kinderen veel te gevaarlijk vonden. Nog nooit heb ik hier iets naars meegemaakt, iets waarbij mijn veiligheid in het geding zou zijn. In Westerse landen is dat tegenovergesteld, voel ik me vaak een prooi voor dieven of ander gespuis. En nu nog even over het eten Mous, een padthai (een soort bami) of een fried rice worden voor je ogen bereidt. In 5 minuten, en je ziet precies wat er ingaat. Allemaal vers en overheerlijk! Moet je voor de grap eens kijken op youtube, filmpjes over wat (westerse) koks allemaal stiekum in het eten doen.

Nou Huub, wanneer land je ook alweer op vliegveld Bangkok? Groet uit het verre oosten. ‘

Die vrouw aan de andere kant van de wereld was op zoek naar een staat van absolute ongebondenheid. Tegelijk zocht ze een verbinding met mij, waarbij zij er kennelijk vanuit ging dat ik door eenzelfde paradox bevangen was. Anders gezegd, dat ook ik verlangde naar een liefde zonder verbintenis. Dat is een contradictio in terminis. Zonder dat ze het zelf door had, speelde deze vrouw misschien wel de rol van femme fatale. Ging achter deze goedgekozen woorden niet een heel andere vrouw schuil? Geen schone Calypso op een onbewoond eiland maar een fatale vrouw met een borderline-syndroom? Wie weet verborg zich in deze illusie van  vluchtig geluk wel een afgrond van diepe ellende.

Hoe dan ook, haar uitnodiging om naar Bangkok af te reizen betekende voor mij de ultieme verleiding om mij over te geven aan een leven zonder toekomst en zonder verleden. Als al je gedachten vervuld zijn van heimwee en nostalgie, vervuld ook van de leegte die overblijft na de dood van een geliefde, dan is de verleiding groot om de dingen gewoon te laten gebeuren. Zonder wil, zonder intentie, zonder bewustzijn misschien wel. Wat je dan krijgt voorgetoverd is een romantische bedwelming die alles verdooft. Zelfs je diepste verdriet. Of het nu mijn gelukkig gesternte is geweest, of een dubbeltje op zijn kant, ik ben niet naar Bangkok gegaan. Nog net op tijd voelde ik mij genezen van ‘de ziekte van Slauerhoff’, die akelige kwaal waarvan de bacillen nog altijd sluimeren in mijn oude lijf. In ieders lijf, vrees ik.