Terug op de Spilsluizen
Waarom wil je teruggaan naar plekken die belangrijk zijn geweest in je leven? Plekken ook die belangrijk zijn geweest voor anderen, waar grote ontdekkingen zijn gedaan of grote kunstwerken zijn gecreëerd. Het is wellicht een vorm van ontzag voor ‘de geest van de plek’ die hier nog zou rondwaren, de genius loci, de inspiratie die naar binnen is gevlogen door het vensterraam op de eerste verdieping. Het toeval wil dat ik gisteren in Groningen was. Ik kon de verleiding niet weerstaan om een selfie te maken voor het pand Spilsluizen 17 A, waar Willem Frederik Hermans woonde en werkte van 1953 tot 1967. Hier schreef hij niet alleen De donkere kamer van Damocles, maar ook Nooit meer slapen, twee meesterwerken uit de naoorlogse literatuur. Zelf ben ik in het verleden tientallen keren langs dat pand gelopen. Even verderop woonde ooit mijn vriend Gwan, bij wie ik ook gisteren op bezoek was. Nooit geweten dat Hermans hier veertien jaar lang gewoond heeft. Ik had hem ook nooit tegen het lijf kunnen lopen, want ik kwam hier voor het eerst in 1969. Toen zat Hermans al twee jaar lang en breed in Haren.
‘Als ik het Corps du Garde uit loop voel ik meteen een gure wind. Het is een geklepper van jewelste in de tuigage van de beurtvaartschepen die hier sinds mensenheugenis voor wal liggen. Hoogwaardig natuurgenot voor de toerist, zal ik maar zeggen, romantischer kan het niet. En hoe zit het ook alweer? Is dit het Lopende Diep, of zijn het al de Spilsluizen? Verder naar rechts is het de Noorderhaven, dat weet ik, hetzelfde water en weer een andere naam… Aan de overkant, op de hoek van de Ossenmarkt waar die witte erker is, heeft Willem Frederik Hermans gewoond in de tijd dat hij, ingegraven in paperassen en onder toezicht van een levensgroet infanterist-op-foto die hij daar aan de muur had, zijn meesterwerk voltooide: De donkere kamer van Damocles. Maar letterkunde is niet mijn vak geweest. Ik hoef er niet naar toe om … ja, om wat te bekijken? ‘
Aldus Cees Andriesse in zijn zojuist verschenen boek Het verborgen veld, Een nieuwe geschiedenis van de natuurkunde. Het boek begint met een wandeling door Groningen, waar de auteur niet zozeer op zoek is naar de lieux de mémoire van de vaderlandse letteren, maar eerder naar plekken uit zijn eigen geheugen. Andriesse heeft tien jaar in Groningen gewoond, in de tijd ‘dat de verbeelding aan de macht was en de sterren ’s nacht zo helder schenen dat ze met wat goede wil te grijpen waren’. Maar hij is vooral ook op zoek naar de plekken waar de ontdekkingen van de natuurkunde geboren werden, de Munnikeholm 4 bijvoorbeeld, waar Frits Zernike ooit een kamer huurde en zijn wondermicroscoop geconstrueerd heeft.
Eigenlijk is het boek één grote wandeling, niet alleen door de ruimte, maar vooral ook door de tijd. Het wordt een nieuwe soort geschiedenis van de natuurkunde, die niet langer gezien wordt als een reeks revoluties, maar als ‘een reeks van met elkaar samenhangende ontwikkelingen’. ‘Een nieuwe postmoderne geschiedenis van de natuurkunde’, zoals Andriesse het noemt. Geen verhaal van radicale revoluties en paradigma-wisselingen, maar de gestage ontwikkeling van een wetenschap als ‘een kathedraal die langzaam, steen voor steen, wordt opgemetseld.’
Ik ben benieuwd wat W.F. Hermans van het boek van Andriesse zou hebben gevonden. Een onmogelijke gedachte natuurlijk. Hermans is er niet meer. Maar hij was wel – evenals Andriesse – een modernist, tenminste, als ik de gedachtegangen van Andriesse goed begrijp. Hij zet zich af tegen het cliché van het postmodernisme als ‘vaag en, dubbelzinnig en oeverloos’, dat wil zeggen ‘postscientisch,’ Dat zou betekenen dat het ‘niet langer mogelijk is de wereld te zien als een mechanisme dat met wetenschap, scientia, volledig te verklaren is’.
Dat is een modernistische gedachte: kennis van de wereld is mogelijk. Postmoderne denkers twijfelen daaraan. Anderzijds stelt Andriesse dat natuurkunde niet een discipline is die op zichzelf staat, maar altijd met tal van andere zaken te maken heeft en niet los te zien is van ‘persoonlijke belevenissen, leermomenten en emoties.’ Die krijgen we in zijn boek dan in allerlei varianten te zien. Met als centrale geschiedenis de worstelingen die Faraday zich moet getroosten om de elektromagnetische krachten te ontdekken of te benoemen. Andriesse spreekt in dit verband over ‘het tonen van het ontoonbare.’ Hoe kun je begrijpen wat eigenlijk volgens de gangbare theorie onbegrijpelijk is?
Daarvoor is een sprong in het duister nodig. De wetenschapper is in die zin ook een beetje een kunstenaar. Hij doet ontdekkingen buitengaats. Hij loopt op aangeslibd land dat nog niet van dijken is voorzien. Daarmee heeft hij grond onder de voeten, ook al is elke kennis van de werkelijkheid per definitie voorlopig. Er kunnen nieuwe ontdekkingen volgen, nieuwe buitengaatse wandelingen. Meer de voorlopigheid van onze kennis houdt niet in dat er geen kennis van de wereld zou bestaan. Er is wel degelijk sprake van ‘groei van kennis’ zoals ook Popper beweerde. Kennis is niet het geloof van een groep die zich halsstarrig verzet tegen een revolutionaire doorbraak die de basis van het groepsgeloof aantast (de paradigma-theorie van Kuhn).
Wel kun je je natuurlijk wel afvragen of die snel groeiende kennis van de wetenschap in de laatste twee eeuwen van vooruitgang niet te zeer is overschat ten koste van alles wat vaag is, intuïtief, of ‘op de tast waar’ is. Anders gezegd, alles wat je met je klompen aanvoelt maar niet kunt bewijzen. Ik wil niet zeggen ‘alles wat waar is voor het gezonde verstand’, want het gezonde verstand is niets anders dan ‘een verzameling drogredenen die ons van kinds af aan met de paplepel zijn ingegoten’, zoals Einstein treffend heeft beweerd. Maar er is ook nog zoiets als een waarheidsinstinct, een vaag gevoel waar je naar toe moet, een basaal vertrouwen dat het wel goed komt. Je weet soms dingen die je nooit kunt bewijzen en waar je dus ook maar liever je mond over houdt. Het zijn vermoedens die sterker zijn dan de ratio. ‘Het hart kent wegen waar het verstand geen weet van heeft’, zei Pascal. Als we de mensheid alleen op de ratio was aangewezen, dan zouden wij als soort al lang zijn uitgestorven. Andriesse houdt van exactheid. Ik ook ook, maar mijn hart gaat vaak uit naar wat vaag is. In een reactie op mijn blog Modernisme was christendom zonder God schreef Cees Andriesse onlangs het volgende.
‘Het zal je niet verbazen dat een natuurkundige een structurele realist is, voor wie werkelijkheid en waarheid zinvolle begrippen zijn. Als er geen realiteit bestaat, dan zou ik niets van de natuur hebben kunnen begrijpen, en zeker niet een fluctuatietheorie van het massaverlies van sterren hebben kunnen bedenken. Voor mij is dus praktisch alles in je erudiete blog door dichte mist onttrokken aan mijn oog. Ik heb eerlijk gezegd moeite gehad om door alle onbestemdheid en vaagheid van je betoog heen het eind te halen. “Postmodern gewauwel” hoor je mij niet zeggen, want daar ben je te serieus voor. Maar ik heb (met dank aan Lyotard) een ander idee van kunst.’
Ik ben intussen natuurlijk wel benieuwd welk idee van kunst Cees Andriesse dan heeft. In zijn boek is hij er – als ik heel eerlijk ben – nogal vaag over. Hij gaat uitgebreid in op het sublieme, het genotvolle afgrijzen, dat als een rode draad door de geschiedenis van de esthetica loopt van Pseudo-Longinus naar Burke en Kant tot aan Lyotard en Lacan in onze tijd. Kunst toont het ontoonbare, dat zou de kunst met de natuurwetenschap gemeen hebben. De waarden, die de kunst toont, komen zo op één lijn te liggen met de wetten van de natuurkunde. Onder ‘wetten’ verstaat Andriesse ‘onveranderlijke samenhangen van gebeurtenissen en eigenschappen.’ Wetten zijn geen structuren. Het woord ‘structuur’ is op een kunstwerk doorgaans goed toepasbaar, maar het woord ‘wet’ niet.
Esthetica heeft betrekking op vorm en in het esthetische kunnen zich ook nieuwe, nog onbekende vormen aandienen, zoals de kunst van het modernisme heeft laten zien. In dat tasten in het nog onbekende, het raken van het verstand aan datgene wat het verstand te buiten gaat ligt wellicht een verwantschap tussen natuurwetenschap en kunst. Maar de ontdekker ‘ontdekt’ en het is sterk de vraag of dat in een kunstwerk ook gebeurt. ‘Het esthetische is een ophanden zijnde onthulling die zich niet voltrekt’, heeft Louis Borges ooit beweerd. De mogelijkheid van het transcendente in een kunstwerk als mogelijkheid opgeroepen, maar daar blijft het dan ook bij.
Hoe Andriesse ook probeert een vergelijking te trekken tussen kunst en natuurwetenschap, zijn boek gaat toch primair over wetenschap en in veel mindere mate over kunst. Het gaat over de blokkades die een wetenschapper moet overwinnen om een ontdekking te doen. Blokkades die vaak ook met het persoonlijk leven van doen hebben. Kunstenaars doen geen ontdekkingen. Ze zoeken niet, ze vinden, zoals Picasso dat ook van zich zelf heeft gezegd. Vaak heb ik het kunstenaars horen beweren, dat ze het mooiste wat ze gemaakt hebben hun gewoon is komen aanwaaien. Dat is niet de parabel van ‘Aristoteles in bad die Eureka roept’, maar een geestesgesteldheid die bereikt moet worden en vanwaaruit een ware ontvankelijkheid mogelijk is.
Morandi heeft eens gezegd dat het niet zo moeilijk is om een kunstwerk te maken. Je neemt ene doek wat verf en een kwast… en klaar is Kees. Wat moeilijk is, dat is om jezelf in een toestand te brengen van waaruit het maken van een kunstwerk mogelijk is. Deep down heb ik het vermoeden dat dit met wetenschappers ook zo gesteld is. Ook al is het bij hen misschien 90 % transpiratie en 10 % inspiratie. Het gaat toch uiteindelijk om dat ene gelukkige moment, waarop de natuur zich niet langer verbergt, maar zich heel even toont. Die ervaring brengt een intens geluksgevoel met zich mee, zoals alle grote ontdekkers in de natuurkunde – ook Andriesse zelf – hebben mogen ervaren.
Wiersma
13 april 2015 op 02:26
Even ten eerste: er is momenteel waanzinnig nieuws. Nee, niet dat u dat in de lame stream media terugziet, of anders wel bagatelliserend, en tevens een test of mijn reacties (door technische storingen) nou wel of niet door komen.
Overigens is de eerste link ook interessant voor de heer Andriesse.
En ik weet NIET of het waar is, but it makes sense to me.
Ik vond het namelijk al bijzonder opvallend dat zo’n psychopaat als Kerry ‘ineens’ vriendschap sloot met Iran mbt hun nucleaire programma. Wel.. what if dat Iran ‘iets’ heeft uitgevonden wat die psycho’s in the US overtreft?
Nogmaals, ik weet niet of het waar is, maar het feit dat Kerry ineens – uit het niets- zo vriendelijk een aardig doet tegen Iran gaan bij mij alle alarmbellen rinkelen.
Lees en huivert…
http://www.wanttoknow.nl/hoofdartikelen/us-vliegdekschip-door-russische-onderzeeers-uitgeschakeld/
En ten tweede TU Delft.
“Valk is degene die Studium Generale Delft op het idee bracht om de lezing van Richard Gage te organiseren. “We willen gewoon laten zien dat de verklaring van de overheid niet klopt, op basis van een technische analyse.”
We hebben het hier over 2300 architecten.. die zijn heus niet allemaal gek… hoewel de NOS dan weer vindt van wel.
http://nos.nl/op3/artikel/2029540-tu-delft-vindt-9-11-lezing-niet-zo-n-goed-plan.html
Maar er is véél, véél meer wat er momenteel speelt.. werkelijk een tsunami aan nieuws eigenlijk…
Die veelbelovende 21ste eeuw is er wel degelijk… alleen krijgt u daar NIETS van te zien. In de MSM dan.
En ondertussen doet Rusland zijn uiterste best om een derde wereldoorlog te voorkomen… maar ook daar niets van in de media.
De westerse media doet zijn best om Poetin te demoniseren. Zo noemen ze nieuws uit Rusland propaganda, en hun eigen berichtgevingen ‘nieuws’. Yeah right.
Zo simpel werkt in feite mind control al.
Ook al gelooft u het niet helemaal, u wordt toch aan het twijfelen gebracht. En herhaal dat maar X keer en dan..
Wiersma
13 april 2015 op 03:31
Maar dan. Ik zag laatst een stukje van een docu op de BBC.
Geen idee meer hoe dit programma heette, kan het dus helaas niet terugvinden, maar daar werd ook gesteld: (en even simplistich weergegeven) ALS er te grote afwijkingen zouden zijn
geweest in de WETTEN van de natuur, zou er NOOIT leven mogelijk geweest zijn.
Dus bijvoorbeeld: als de aantrekkingskracht 3% minder zou geweest of meer, of de lichtsnelheid 3% meer of minder, of een electron 3% zwaarder, nou ja, vuul maar in, dan was er GEEN leven geweest en of mogelijk helemaal geen universum.
En dat is dan ook precies wat ik beweer: leven is géén toeval.
Het universum zelf met alle natuurkrachten is een zeer uitgebalanceerde machine. Nauwkeuriger dan een Zwitsers horloge.
Maar alles klopt ook. Alles heeft een functie. Niet iedereen zal dat gelijk snappen, want veel ervan wordt gezien als ‘vernietiging’, maar dat is omdat je dat be/aanschouwd als mens-zijnde.
We noemen bosbranden, tsunami’s, overstromingen, tornado’s of vulkaan uitbarstingen ‘rampen’. Omdat we die bezien vanuit ons eigen ego of ‘kleinzieligheid’.
Ik zag toevalig een filmpje van Omrop Fryslan dat de koeien vandaag weer in de wei mochten. Ze dansen, huppelen en springen, lijken wel gek of anders doldriest. Maar… WAAROM doen ze dat denk je.
Zou het kunnen dat het hun ontbroken is krachten/energieen van de NATUUR?
En als ik toch bezig ben doe ik maar even een uitspraak:
de toekomst van de geneeskunst/kunde ligt in de NATUURKUNDE.
En niet in de -helaas patenteerbare- chemie.
Pillen in de toekomst? Niet nodig. Hooguit additieven zoals mineralen, vitaminen of zouten als je daar al een gebrek aan hebt. Tja, je moet uiteraard wel een beetje goed eten.
Het zij zo. Maar vaak is dat geen straf maar gewoon lekker.
Ook het feit dat voedsel lekker wordt gevonden. Toeval? Welnee.
God heeft echt wel een beetje zijn best gedaan hoor, om het mensjes en diertjes naar de zin te maken.
Uiteraard mag je de vraag stellen: zijn we voedsel lekker gaan vinden omdat we het nodig hebben of is voedsel lekker gemaakt om aan te geven DAT we het nodig hebben.
Filosofisch gezien zou je de vraag kunnen stellen: WAAROM hebben we smaak? En wat was er eerder: smaak of noodzaak? Kip of ei maar dan anders.
En trouwens weer een hint: waarom denk je dat onze tong zo gevoelig is voor bijvoorbeeld zout? Of zuur.. of bitter? Is onze tong niet eigenlijk een soort keurmeester voor wat wij aan voedsel eten?
Waarom protesteert een tong wel bij een teveel aan zout, zuur, of bitter maar (veel) minder aan zoet?
Toeval?
Maar wat is nu het natuurkundig verschil tussen zoet, zuur bitter?
Wel.
De grote ‘grap’ eigenlijk van pillen is dat ze het lichaam aanzetten tot NATUURKUNDIGE reacties. Als ze al werken. Maar het is een vréselijke omweg met veelal allerhande restricties en bijwerkingen. Waardoor het middel erger is dan de kwaal.
Nog afgezien van super duur of onbetaalbaar. Want: patenteerbaar.
Natuurkunde is niet patenteerbaar. Nog. Wordt aan gewerkt trouwens. Zoals: ‘water is geen recht’. Nestlé.
Doe mij het patent maar op de zwaartekracht of licht en ik ben morgen schathemeltje rijk.
De grap van L water is, is dat het DIRECT een natuurkundige reactie teweeg brengt. En in feite doet het lichaam dat ook in het afweer systeem. L water IS het afweer systeem. Althans: zelfde principe. En mede daarom ‘snapt’ de medische industrie dus niks van L water wat die denken in chemie. Tja, als je op zolder zoekt naar je schaatsen maar die liggen in de kelder , dan vind je die dus niet. Ingewikkelder is het allemaal niet hoor.
Doet de pharma industrie daar iets mee? Nee, tuurlijk niet!
Man man, dat zou een billion dollar industrie vernietigen.
Dat moeten we niet willen met zijn allen. Ppffff…. hou op!
U ziek, wij rijk. Dat is het businessmodel. En niet: u genezen en wij arm.
Ik zal nog een uitspraak doen. In feite is kanker binnen een paar dagen te genezen. In feite al in een paar minuten, maar het lichaam heeft tijd nodig om dode cellen af te voeren en op te ruimen. Plus nieuwe cellen aanmaken etc.
Gewoon, 100%. Door natuurkunde. Waarbij ik toegeef dat dit NU vooral nog even theorie is, maar dat komt omdat sommige tumoren domweg fysiek gezien lastig bereikbaar zijn.
Je kunt er moeilijk bij. Maar ook dat is wel op te lossen, alleen weet ik NU nog even niet hoe. Dit moet je wat zien als dat er in een motorblok ergens een lager moet worden vervangen maar daarvoor moeten eerst het hele blok uit elkaar etc.
En je kunt moeilijk even een lichaam ontleden en uit elkaar halen en later weer in elkaar zetten.
Dus DAT is het probleem, NIET het lager/de ziekte oplossen.
In feite is bestraling ook al natuurkunde. Dus, ik zeg niks geks.
Maar ook bestraling is niet 100% dekkend, want het gaat lineair door een 3D model. Dus het doet iets goeds, maar tegelijk ook iets slechts. Dus ook bestraling zit nog met die ‘plaatsbeperking’.
Maar daarbij: bestraling vernietigt -min of meer- ook goede cellen.
Maar er is wel degelijk een natuurkundige methode die foute cellen wel aanpakt maar goede cellen ongemoeid laat.
En God heeft, net zoals voedsel I is lekker, voedsel II is niet lekker (mogelijk giftig dus) NATUURKUNDIG verschil gemaakt in goede of foute cellen. U heeft niet voor niks een tong namelijk. En een neus. Ook al bent u blind: u gaat niet ineens peop eten, tenzij u een insect bent. Of mestkever.
Ooohwww mestkevertjes!
Kijk. Mestkevertjes zijn te gek. Die wentelen de zon (poep) rond, de ware god. En uit die zon komen dan weer larven, die eruit zien als mummies, dus het leven komt uit de zon, uit de mummie. Ook al is dat peop, maar de mestkever deed precies zoals het grote universum dat ook deed. En het leven ontstond uit de dood.
En dus bouwden ze giga pyramides en mummificeerden ze lijken.
Want uit de mummie (de dood) ontstaat immers het leven.
Kankercellen hebben chemisch en derhalve natuurkundig gezien andere eigenschappen.
Doet de pharma industrie hier iets mee? Tuurlijk niet!
Dat moeten we niet willen met zijn allen want dat is de dood van het businessmodel.
Zij rijk en gezond, en u ziek/zwak/misselijk/arm en dood. Nou ja, ietsje tijd gerekt. Maar hoop he? Vooral hoop. Later… later…
Nieuwe trial… misschien kom ik aanmerking…
Wat mij betreft is de mensheid nog niet veel verder qua denken en logica dan 6000 jaar geleden.Waarin men dacht dat de zon werd voortgedreven door een enorme mestkever. Yeah right.
Maar ja joh… wat doe je deran.
Je kunt hooguit af en toe een reactie plaatsen op een blog en dan maar hopen dat niet iedereen je gekke Henkie vindt 🙂
Wat mij overigens ook worst zal wezen. Hahaha!
Maar voor wie goed heeft opgelet: De Egyptenaren waren al van mening dat de zon door een enorme mestkever werd rondgedraaid. Maar een mestbol is een bol en geen schijf!
Hoe kan het dan dat de mens duizenden jaren later nog eens dacht dat de aarde plat was?!
De mensheid is dus vaker in een immense decline geweest, ehm… net als nu. En de ‘grap’ is: we zien het écht niet.
Als in: echt niet.
Tja.
Nou vooruit.Doe uw ding. Spek vooral de psychopaten. Geeft zo’n goed gevoel he?
“Big Pharma’s exorbitant cancer drug prices are due to corrupt monopolies, not development costs, study shows”
http://www.naturalnews.com/049308_Big_Pharma_drug_costs_market_monopoly.html
Ik zie het wat zo. De mens anno nu denkt echt dat ie alles weet. Want alles hiervoor was immers geschiedenis. En dus weet je nu alles beter. Want je kent je geschiedenis.
Forget it.
In de tijd van de Egyptenaren was die mestkever vréselijk logisch. Hij deed namelijk alles wat het universum ook deed. Bollen ronddraaien, als de maan en de zon om de aarde, de mest zélf was voedsel voor het land, en in die bollen zaten eerst ‘dode’ larven/mummies, die later tot leven kwamen. Uit de dood ontstond het leven dus. And in between voedde de mestkever de larven, oftewel: de overleden koningen werden gemummificeerd en kregen wapens en voedsel mee in hun tombe.
Oftewel: een 400% match.
Logisch in die tijd? Ja!
Het leven kwam uit de zon/bol poep.
Logisch nu? Nee! Hilarisch zelfs. Aandoenlijk. Lachwekkend.
Hoewel: zon IS leven. Dus zo gek is het allemaal ook weer niet!
De mens is anno nu overtuigd dat alles is op te lossen met pilletjes.
Net als de kerk dat duizenden jaren beweerde met religie.
En als dat niet werkte dan was het God’s wil. Of: ‘het medicijn sloeg niet aan’. Yeah right.
Wat mij betreft allemaal net zo hilarisch als de connectie tussen een bolletje peop/mummies en de zon/leven uit de dood. Of stemmen op een politieke partij. Of denken dat bankiers hun leven wel zullen beteren.
Afijn, waarschijnlijk weer een heel onnavolgbaar verhaal. Ik hoop dat u ervan genoten heeft, en anders maar niet! Shit happens jonges…
eddy drost
13 april 2015 op 07:51
@ Wiersma
Ook in de Bijbel wordt oorspronkelijk gesproken over de “vier hoeken der aarde.” Dus een platte aarde.
Tegenwoordig heeft men dat in nieuwe edities “opgevangen” door te spreken van de “4 windstreken der aarde.”
Alleen de tijd heelt alle wonden. Is tijd een natuurkundig verschijnsel?
eddy drost
13 april 2015 op 09:32
@ Wiersma
Als u dat verhaal over het vliegdekschip voor waar aanneemt dan stelt u mij teleur.
Volstrekte onzin.
Cees Andriesse
13 april 2015 op 14:35
Je gewaardeerde reactie op mijn boek, Huub, doet me ernaar verlangen nu met je te praten om (onnodige?) misverstanden over het wezen van de kunst en de natuurwetenschap uit de weg te ruimen. Want als ik volgens jou nogal vaag ben over het wezen van de kunst, terwijl ik daarin Lyotard gevolgd heb, namelijk dat ze het ontoonbare toont, leg je me meteen de vraag voor hoe je het onbegrijpelijke begrijpen kunt. In een gesprek kan dan meteen gezegd worden dat het ontoonbare nog niet onbegrijpelijk is, of hoeft te zijn. Daar heb ik op blz 166-170 toch voorbeelden van gegeven door de wiskundige vergelijkingen voor het heel erg kleine en het heel erg grote te bespreken? Dat neemt niet weg dat ik je beschouwingen (ook nu weer) over het intuitief begrip, of noem het het aanvoelen, van de wereld bijzonder interessant vind. Ik ken de literatuur over kunst niet zo goed als jij en denk nog veel van je te kunnen leren, bijvoorbeeld waarom er geen sprake is, of zijn kan, van kunstwetten.
Je hebt me geraakt met je slot over het geluk dat niet alleen kunst maar ook een wetenschappelijke ontdekking kan oproepen. Ik moest meteen aan een passage denken op blz 50 in mijn eerste boek (“De diefstal van Prometheus”, het is in 1985 verschenen). Die passage schrijf ik nu over:
In de invallende winter trimde ik ’s avonds van mijn huis in Groningen langs het duistere joodse kerkhof tot het kanaal en weer terug. Bij zo’n loop bedacht ik de mogelijkheid om de Langevin-vergelijking in verband te brengen met stellaire fysica. Hijgend thuiskomend heb ik mijn vrouw begroet met: wrijving in de atmosfeer, viscositeit! Wat later heb ik haar op een zondagswandeling staande gehouden en op de zon gewezen: je ziet licht, maar wat je niet ziet is dat er iedere seconde een miljard kilo gas uit stroomt, en het verband tussen deze twee, DAT VERBAND HEB IK BEGREPEN! De herinnering is zo sterk – nog weet ik de plaats op de Paddepoelsterweg en het besneeuwde weiland en de lichtblauwe lucht en de wolken als hondshaaien – dat ik haar jaren later heb opgehaald in een twist over prioriteiten met Chiosi .
Zelfs nu nog is die emotie bij me. Ze heeft me de passage over de ezel in “Het verborgen veld” in de pen gegeven (blz 145). Zoiets heftigs vergeet je nooit. Gisteren, toen ik in Teylers Museum te Haarlem over mijn boek ondervraagd werd, heb ik die emotie opnieuw gevoeld toen ik Einsteins vondst van 18 november 1915 opriep: de tot dan onbegrepen perihelium-draaiing van Mercurius. In dit geval was de sterkste emotie van je leven niet van mij, maar van hem. Zijn hart sloeg er van over en hij is een paar dagen buiten zich zelf geweest.
Jelle Breuker
13 april 2015 op 15:26
Naar aanleiding van mijn stuk van 11 april hebben twee mensen gebeld en een gemaild met kritiek op en vragen over dit artikel. Samengevat komt het erop neer of Jannewietske geen heitelânliefde mag tonen, de houding waartegen ik mij kennelijk verzet met de woorden: ‘Kom, kom’. Zie de herhaling bij de paar regels over haar broer Annejochum. Ik heb geantwoord dat ik niets tegen patriottisme heb -anders dan bijvoorbeeld Job Cohen, Ruud Lubbers en Alexander Pechthold met hun verwekende multiculturalisme- maar dat van valse vaderlandsliefde wordt getuigd als daaronder persoonlijke baatzucht ligt. Dan is de noodzakelijke, dienende factor van politici afwezig.
Politici en openbare bestuurders met antennegevoel weten dat zij voortdurend door het publiek in de gaten worden gehouden. Dat geeft hen het voordeel het publiek voortdurend te kunnen bespelen, dat wil zeggen steeds in staat te zijn te kiezen tussen houding en gedrag naar de begrippen te goeder en te kwader trouw. Niet zelden ligt onder de goede trouw de kwade trouw. Dan kan van baatzucht sprake zijn, als een van de elementen van gebrek aan integriteit.
Politici en bestuurders kunnen echter ook op hun beurt door het publiek gemanipuleerd worden. Ik wil dit met een voorbeeld duidelijk maken.
Een paar jaar geleden stond ik in een boekwinkel bij het tijdschriftenvak. Er kwam een man naast mij staan die ik meende te herkennen. Maar ik twijfelde, vandaar de vraag: ‘Bent u
H – A?’ (HA waardeer ik om een aantal redenen). ‘Nee, ik ben Fred Crone, burgemeester van Leeuwarden’. (PvdA). Ik kan het hierbij laten door nog te melden dat hij met een Groene Amsterdammer de deur uitging en ik met een Elsevier. ‘Zoals het hoort en moet’ dacht ik nog.
Nu word ik te kwader trouw en wil mijn duistere kant tonen door de volgende toevoeging. Crone maakte zich enigszins kiezzich* bekend waarop ik te kwader trouw inspeelde door te zeggen dat naam en functie mij niets zeiden. Ik loog. Net zo hard als hij toen hij enkele maanden geleden op de Charlie Hebdo-bijeenkomst verkondigde dat islam liefde betekent. Daarvan heb ik hier verslag gedaan. Tot nu toe was ik voor FC een onbekend mannetje en hij zalde ontmoeting in de boekwinkel zijn vergeten. Nu waarschijnlijk nog, maar hij zal voortaan nog meer op zijn qui-vive zijn bij het kiezen van zijn in het openbaar uit te spreken woorden. Het publiek, het kiezersvok kan een vijand zijn. Ondertussen realiseer ik mij gelukkig gevrijwaard te zijn van de keuze in het publieke domein: liegen of de waarheid spreken.
*kiezzich: Fries voor nors, humeurig. Kiezzich door kies-/tandpijn veroorzaakt gedrag.
eddy drost
13 april 2015 op 15:55
@ Jelle Breuker
Liegen of de waarheid spreken? Kan ik niet over oordelen.
Uw woorden zijn sowieso te zielig voor woorden.
Laten we het maar houden op kwaadaardig roddelen gevoed door diepe frustratie.
Eerst Jannewietske en dan is nu Ferd Crone aan de beurt.
Denkt u nu echt dat zij na het lezen van uw teksten op hun stoel zitten te bibberen?
Laat ik het wat duidelijker formuleren.
Wie denkt u nu eigenlijk wie u bent om over een ander te oordelen en ook nog een vonnis over hun te vellen?
eddy drost
13 april 2015 op 16:05
En dat Ferd Crone tegen u heeft ik gezegd, ik ben Fred Crone durf ik nu al wel als een volstrekte leugen te omschrijven.
eddy drost
13 april 2015 op 17:44
@ Jelle Breuker
Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt.
Matteüs 7-1
Oscar Wilde schrijft in de Picture of Dorian Gray, you have to be very careful in the choose of your enemy. In feite komt uw tekst daar op neer.
Echter Oscar Wilde geeft in The Profundis ( verwijzend naar psalm 130 ) ruiterlijk toe dat hij beter naar zichzelf had moeten luisteren. Dat had voorkomen dat hij twee jaar in de gevangenis werd opgesloten en dientengevolge na zijn vrijlating binnen een paar jaar in armoede in Parijs kwam te overlijden.
Oordeelt u ook eens over uzelf.
Ik heb in e-mail aan Huub Mous mijn teleurstelling uitgesproken dat hij zijn blog laat misbruiken voor achterklap in de vorm van roddelen cq pesten.
Ik blijf wel zijn blog teksten met veel plezier lezen, maar zal nergens meer op reageren.
elvis
14 april 2015 op 21:56
Voor iemand die niet denkt te oordelen en anderen veroordeelt om het oordelen oordeelt Eddy Drost nogal veul.