Wis, it wie wol wat útwrydsk, in goal yn tsjerke, in bal, al dy lju yn it oranje – mar ik fyn it hele spektakel om balskoppen hinne oerdreaun en forsearre, dat ik ha net earlik rjocht fan praten. Mar ik ha ’t ris meimakke by in begraffenistsjinst, doe parte de dûmny oan ’e ein fan ’e preek mar foar it amen alle tsjerkgongers in keatsbal ta. De ferstoarne hie in ferneamd keatsbalmakker west. Ik fûn dat net raar, dit hie de man syn libben west, syn hobby, mar dus ek syn libben. En dêr parten wy no yn mei.

Aldus Trinus Riemerers  in zijn recente column over pastoor Vlaar in Obdam. De vergelijking is fraai gevonden. Een doel op het altaar of een kaatsbal op een begrafenis. Waar ligt de grens van het heilige? Is er eigenlijk nog wel iets heilig tegenwoordig? Volgens Riemersma bestaat het heilige niet. Of niet meer, dat wordt niet helemaal duidelijk in zijn betoog. Hoe dan ook, het is niet verstandig, zo stelt hij, om dingen heilig te verklaren of als heilig te beschouwen. Wat heilig is, daar hebben wij immers niets aan, het speelt geen enkele rol in het dagelijks leven.

Heilig is in de optiek van Riemersma iets wat disfunctioneel is. Daar is veel voor te zeggen. Kunst is ook disfunctioneel. Daarom is kunst misschien ook wel een beetje heilig. Het doel van kunst is de doelloosheid, de Zweckmässigkeit ohne Zweck, zoals Kant dat zo fraai formuleerde. Als er zoiets als een God bestaat, dan moet het met Hem niet veel anders gesteld zijn. God is volledig disfunctioneel, anders is het geen God. Robert Musil formuleerde het ooit als volgt: ‘Maar weinig mensen  beseffen dat het ultieme doel van God de doelloosheid is.’ Ik vrees dat Riemersma een van die vele mensen is waar Musil op doelde.

Hoe dan ook, een heilige God, een God zonder doel dus, daar kan Trinus Riemersma helemaal niets mee. Net zomin als een heilige fietspomp of een heilige kruiskopschroevendraaier. Hij heeft alleen iets aan een God die fungeert als een extra accu voor zijn elektrische fiets. Waar zou hij die gekocht hebben? denk ik dan. Bij de Aldi? Vast wel. Daar zijn ze het goedkoopst. God verkopen ze niet bij de Aldi. Wat heb je dus aan God?

Maar die kaatsbal, daar heeft Riemersma natuurlijk een punt. Van Josse de Haan hoorde ik ooit, dat zijn vader kaatsballen maakte. Bij zijn begrafenis werd aan alle aanwezigen een kaatsbal uitgereikt die hij eigenhandig had gemaakt. Kaatsballen van paardenhaar. Kom daar nog eens om tegenwoordig. Riemersma heeft er ook nog een, want hij was kennelijk bij die begrafenis aanwezig. Eigenlijk zou je zeggen dat zo’n kaatsbal heilig is, zeker na zo’n beladen ritueel. Zoals het gras van Wimbledon ‘heilige grond’ is voor elke tennisser, zo is het Sjûkelân voor de Friezen ‘het Mekka’ van het kaatsen. Friezen zijn in diepste wezen een soort moslims. Ze nemen alles letterlijk. Alles? Ja alles, zelfs wat heilig is.

zie en luister

UPDATE JOSSE DE HAAN