Er is enige discussie ontstaan over de samenstelling van de jury van de Gysbert Japicxprijs. Pieter de Groot besteedde hier aandacht aan in de LC, waarna ook de Gysbert Japicxwinnaar van 2005, Abe de Vries, zich mengde in het debat. Een en ander heeft ertoe geleid dat het FARSK-forum inmiddels weer als vanouds functioneert. De discussie op zichzelf is curieus, of beter gezegd: schijnheilig. Twee jaar geleden heb ik zelf de samenstelling van de Gysbertjury bekritiseerd. Ik kreeg toen van niemand bijval en zeker niet van de toenmalige winnaar van de prijs Abe de Vries. Zijn kritiek op de jurysamenstelling komt nu dus wat wonderlijk over. Ik kan deze kritiek niet anders opvatten dan een poging om de huidige winnaar, Josse de Haan, in diskrediet te brengen. Voor alle duidelijkheid volgt hieronder nog eens mijn tekst die ik twee jaar geleden geplaatsts heb op het inmiddels opgeheven Go-golforum.

Inmiddels heb ik het reglement in handen gekregen van De Gysbert Japicxprijs. Dit werpt een verrassend nieuw licht op de zaak. Het reglement – dat overigens voor zeven provinciale prijzen geldt ( De Bernlefprijs, de Fedde Schurerprijs, De Fedde Schurer-publieksprijs, De Gysbert Japicxprijs, de Dr. Joast Halbertsmaprijs, de Dr. Obe Postmaprijs en de Pyt van der Zeeprijs) is vastgesteld op 23 april 2003. In artikel 5 van dit reglement wordt ingegaan op zaken die op de jury betrekking hebben. Dit artikel is echter zeer summier! Voor alle duidelijkheid citeer ik het hier volledig:

Kêst 5

1 Deputearre Staten kenne de oanbelangende priis ta op advys fan in dêrfoar ynstelde advyskommisje, neffens troch Deputearre Staten feststelde regels;
2 Wannear’t Deputearre Staeten fan betinken binne dat de priis net takend wurde kin, giet de takenning oer.
3. Gjin inkelde priis kin takend wurde oan ien of mear leden fan in advyskommisje as bedoeld in lid 1 fan dit kêst.

Met andere woorden: de samenstelling van de GJ-jury ligt besloten in de duistere spelonken van het Provinsjehûs. Het is niet duidelijk hoe GS de jury samenstelt. Ze kunnen hierbij een beroep doen op een andere interne adviescommissie, maar ook ad hoc op een externe – in het wild loslopende – deskundige. Het is dus niet meer zo dat GS advies hierover inwinnen bij de Fryske Akademy. Dit was tot begin jaren tachtig wèl het geval. GS heeft nu de handen helemaal vrij.

Opvallend is dat dit reglement veel soepeler is dan reglementen van andere provinciale prijzen die door externe instellingen – in opdracht van de Provincie – worden georganiseerd. Zo is bijvoorbeeld de voordracht van juryleden voor de jury van de Gerrit Bennerprijs onlangs nog strikt vastgelegd in het daartoe ingestelde reglement. Juryleden voor de Bennerprijs worden benoemd door G.S. op voordracht van het bestuur van Keunstwurk (behoudens 1 jurylid dat wordt voorgedragen door het bestuur van het Fries Museum), waarbij in het reglement is aangegeven dat bestuursleden en medewerkers van Keunstwurk en het Fries Museum, alsook leden van de provinciale adviescommissie bk, medewerkers van de provincie en leden van de jury zelf zijn uitgesloten van deelname aan de prijs.

Bij de provinciale literatuurprijzen heerst er dus – wat de samenstelling van de jury’s betreft een grijs schemergebied waarbij allerlei onduidelijkheden kunnen bestaan. Om een paar voorbeelden te noemen.

GS vraagt zich af wie ze dit jaar nu een in de jury van de GJ-prijs willen benoemen. Er wordt gepolst bij de provinciale adviescommissie literatuur, er wordt gediscussieerd binnen de afdeling, maar de gedeputeerde is niet tevreden over het resultaat. Weer die geijkte namen! Is er dan niet een nieuwe persoon van buiten te bedenken? Een verrassende naam, iemand die de GJ-prijs wat meer gewicht zou kunnen geven. Hoe komen we aan zo’n naam? Op het Provinciehuis is creatief denken een hoogst uitzonderlijke activiteit, dus wordt alras besloten om een extern advies in te winnen. Wie zullen we eens vragen om een mening. Nou Geart de Vries, roept iemand. Hij is voorzitter van de SLAL, en bovendien van onbesproken gedrag, die weet er toch alles van! Even bellen…Wat zeg je Geart? Michaël Zeeman? Wat een briljant idee! Maar die zit toch in Rome? Is daar best een mouw aan te passen, zeg je ? Oké vraag jij hem dan even wanneer hij hier in het land is, dan stemmen we de datum van de jurering af op zijn agenda….

En zo is het dus gekomen.

Maar is dat wel zo? Het kan ook heel anders zijn gegaan. Nog beroerder. Op de vraag van de gedeputeerde, wie in dit jaar in de jury moet zitten, riep een slimme ambtenaar: Laten we dat eens aan Abe de Vries vragen! Die zit als een spin in het web in de Friese literatuur en heeft ook een groot landelijk netwerk…… Zo zou het gebeurd kunnen zijn dat Abe de Vries als eerste, voordat de Provincie met een persbericht naar buiten trad, wist dat Zeeman in de jury zou komen ( Zie dit weblog van 28 januari 2005) .

Linksom of rechtsom, het is allemaal dus dat erger dan ik dacht. Het reglement van de GJ-prijs werkt malversaties in de hand. De schijn van vriendjespolitiek is nu niet meer weg te nemen. De hamvraag blijft: hoe wist Abe de Vries op 28 januari 2005 al dat Zeeman in de jury zat?

Abe, ben je er nog, kun je misschien hierop antwoorden, dat zou misschien veel vragen weg kunnen nemen. Zoniet dan blijft de verdenking bestaan dat hier iets raars aan de hand is. Iets dat niet deugt!