Het Oera Linda-boek is een omstreden werk dat beweert een verslag te zijn van de vroege geschiedenis van de Friese en Germaanse volkeren. Er zijn verschillende redenen waarom veel onderzoekers en historici geloven dat het Oera Linda-boek een vervalsing is:

(1) Taalkundige inconsistenties: Het boek beweert te zijn geschreven in het Oudfries, maar bevat taalkundige elementen die niet overeenkomen met de tijd waarin het zou zijn geschreven. Er zijn ook anachronismen en woorden die pas in latere periodes zijn ontstaan.

(2) Historische onjuistheden: Het Oera Linda-boek bevat veel historische beweringen die niet overeenkomen met wat we weten uit andere bronnen en archeologisch onderzoek. Het beschrijft gebeurtenissen en personages die niet in andere historische bronnen worden genoemd.

(3) Gebrek aan externe bronnen: Er zijn geen andere documenten of bronnen die de beweringen van het Oera Linda-boek ondersteunen. Het ontbreken van onafhankelijke bevestiging is een belangrijke aanwijzing dat het boek mogelijk niet authentiek is

(4) Verbindingen met nationalistische en esoterische bewegingen: Het Oera Linda-boek werd in de 19e eeuw gepubliceerd in een tijd waarin nationalistische sentimenten hoogtij vierden. Het boek werd omarmd door sommige nationalistische en esoterische groeperingen, wat de geloofwaardigheid ervan verder in twijfel trekt.

(5) Fysieke kenmerken van het boek: Het Oera Linda-boek is gevonden in een versie die dateert uit de 19e eeuw, maar het beweert een kopie te zijn van een ouder manuscript. Er zijn echter geen fysieke exemplaren van het boek bekend die ouder zijn dan de versie uit de 19e eeuw.

Het cumulatieve gewicht van deze punten en de consensus onder historici en taalkundigen leidt tot de conclusie dat het Oera Linda-boek hoogstwaarschijnlijk een vervalsing is. Het wordt algemeen beschouwd als een literaire hoax die is bedacht om een fictieve geschiedenis te construeren.

Dat antwoordt ChatGPT op mijn vraag: hoe kun je zien dat het Oera Linda-boek een vervalsing is. Een goed onderbouwd antwoord, zo te zien. Maar is het ook zo? Veel antwoorden van ChatPGT blijken op onjuiste informatie te berusten. Bovendien kan het gaan gebeuren dat dit AI-programma gaat hallucineren. Misschien kan ChatGPT zelf ook wel een eigentijds Oera Linda-boek schrijven. Of anders een nog onontdekte verhaal van Gerard Reve dat vertaald is in het Fries, een tekst die zou zijn opgedoken uit de nalatenschap van de schrijver zonder dat iemand merkt dat dit een hoax is. Een valse Vermeer herken je nog aan de samenstelling van de verf of de wijze waarop de ondergrond is aangebracht. Maar hoe herken je een vervalst verhaal van Gerard Reve dat vertaald is in het Fries? 

Overigens werd ik onlangs gebeld door een mevrouw uit Witmarsum, die haar naam niet genoemd wil hebben. Zij beweert in het bezit te zijn van een Friese vertaling van het boek Nader tot U. Haar man heeft deze tekst eind jaren zestig – met toestemming van Gerard Reve – in het Fries vertaald. Door het vertrek van Reve uit Greonterp is het nooit tot een publicatie gekomen. Reve zou de vertaling wel grotendeels gelezen hebben en – voor zover hij het Fries kon begrijpen – ook positief hebben geoordeeld over de kwaliteit. De vertaler zelf is in 1975 overleden. Pogingen om een Friese uitvinder te vinden zijn daarna gestaakt. Ik mag de tekst lezen, zo werd mij medegedeeld. 

De vraag die aan dit alles voorafgaat is natuurlijk: wat is echt? Echt bestaat niet. Om een nog voorbeeld te noemen. In Wijnjewoude werd in 1939 een vuistbijl gevonden die nog stamt uit de laatste ijstijd. In het museum van Gorredijk is hij te zien, tenminste een kopie daarvan, want het origineel ligt in de kluis. Of dit origineel ook inderdaad echt is en niet vals, daar zijn meningen van de experts over verdeeld, zo heb ik inmiddels begrepen. Hoe dan ook, jaren geleden had ik het voorrecht om het origineel te mogen aanschouwen. Ik maakte deel uit van een klein gezelschap dat in het museum werd rondgeleid door de voorzitter van het bestuur. 

Voor de gelegenheid had hij het origineel uit de kluis gehaald en liet het ons zien. Ook de kopie toonde hij ons. Die twee waren niet van elkaar te onderscheiden. Toen de voorzitter klaar was met zijn verhaal, kon ik het niet laten om een gemene vraag te stellen. ‘Hoe weet u zo zeker dat het de echte vuistbijl is, die u in de kluis gaat terugleggen? Misschien heeft de conservator vanochtend per ongeluk de kopie met het origineel verwisseld’. De voorzitter liet zich niet uit het veld slaan en vertelde prompt het verhaal van de drie ringen, dat voorkomt in het toneelstuk Nathan de wijze van Lessing.

Dat verhaal gaat als volgt. Een kostbare ring was het bezit van een koningshuis in het Verre Oosten. De ring had de eigenschap de bezitter ervan bij goden en mensen geliefd te maken. Hij werd van generatie op generatie overgedragen van koning op koning. Totdat er een koning kwam die drie zonen had. De koning stond voor een probleem. Hij wist niet aan welke zoon hij de ring zou geven. Daarom verzon hij een list. Hij liet bij een edelsmid twee exact dezelfde ringen bijmaken. Na zijn dood kwamen zijn drie zoons erachter dat ze alle drie dezelfde ring hadden gekregen. Het oordeel werd overgelaten aan de rechter die moest bepalen welke ring de enige echte was. De rechter was wijs en  oordeelde dat vanzelf zou blijken welke ring dit zou zijn. Het verhaal is een natuurlijk metafoor voor de waarheid. Lessing wilde aantonen dat geen enkele godsdienst de waarheid in pacht heeft. Alleen uit de gedragingen van de gelovigen zou wellicht kunnen blijken welke religie de ware is.

Je kunt ook een andere les uit dit verhaal trekken. De waarheid bestaat niet, zoals ook het origineel niet bestaat. Nep is echt. We zijn gedoemd om te leven met een schaduw van de waarheid, dat wil zeggen: een kopie van het origineel. We leven in een wereld van kopieën en maken ons zelf voortdurend wijs dat wij met originelen van doen hebben. Sinds jaar en dag heb ik een kopie van het Oeral Linda Boek in huis. Het origineel van het Oera Linda Boek ligt in de kluis van Tresoar. In februari 1998 heb ik daar een kopie van laten maken. 

Deze kopie was bedoeld voor een avond die was gewijd aan het Oera Linda Boek. De kopie werd bij die gelegenheid met groot ceremonieel bijgezet in een kluis vak het kunstenaarsarchief Het Depot dat zich destijds in de atoomkelder van het stadhuis in Dalfsen bevond. Van die kopie van het originele Oera Linda Boek heb ik toen stiekem een tweede kopie gemaakt, gewoon door de kopie door de kopieermachine te laten gaan. Wie zal zeggen welke kopie de echte is? Sterker nog, wie zal zeggen dat het echte Oera Linda Boek het origineel is? Het boek is een schaduw van de waarheid. Het is fictie, zoals de Friese historie grotendeels fictie is.