‘Mohammed (571-632 nC), de stichter van de derde en waarschijnlijk laatste, semitische, monotheïstische godsdienst, heeft met zijn islam zowel de meest concretistische als ook de meest agressieve masculinistische godsdienstige projectie van deze drie in het leven geroepen. In korte tijd kreeg zijn simpele en extreem sekse-fascistische leer een ongelooflijke populariteit onder de mannen van de primitieve woestijnstammen tot wie hij zich in eerst instantie richtte. De islam leerde hen, dat wie zich aan wat uiterlijke rituelen en taboes houdt, uit de dood het eeuwige leven verwerft in een patriarchaal georganiseerd, zeer aards paradijs, compleet met aangename spijs en drank, zachte bedden en – voor de heren – lieftallige minnaressen. Het tegen vrouwen gerichte sekse-fascisme werd dor de islam zowel gesanctioneerd als bevorderd. Aangezien moslims beschikken over de enige waarheid en het absolute gelijk, biedt de islam voorts het excuus om ‘in naam van Allah’ heilige oorlog te voeren, te moorden en te martelen, te koloniseren en de geestelijke vrijheid van vrouwen en van andersdenkende mannen zo nodig met terreur te beknotten. Tot de dag van vandaag worden wij geconfronteerd met de aantrekkingskracht van deze variant van het fascisme op talloze mannen en met de heilloze gevolgen van deze leer.’

Als u denkt dat deze passage afkomstig is uit een betoog van Geert Wilders, waarvoor hij zich nadien voor de rechter heeft moeten verantwoorden, dan heeft u het mis. Deze passage is afkomstig uit het boek De droom der rede van Dr. C.I. Dessaur, ook wel bekend geworden onder haar pseudoniem Andreas Burnier. Het boek verscheen in 1984. Dat was een tijd dat Nederland nog niet gebukt ging onder wat later wel ‘het multiculturele drama’s’ is genoemd. Theo van Gogh maakte nog gewoon speelfilms en Pim Fortuyn hield zich alleen nog met de ov-jaarkaart bezig. In de 33 jaar daarna is Nederland behoorlijk veranderd. Het oordeel dat de islam een variant van het fascisme is, kun je tegenwoordig niet zomaar hardop zeggen, laat staan zwart op wit in een gedrukte tekst de wereld insturen.

Voor alle duidelijkheid, ik ben geen kenner van de islam, maar ik meen er toch genoeg van te weten om te kunnen constateren dat bovenstaande tekst een karikatuur is. De islam heeft een probleem, dat in het DNA van deze religie lijkt ingebakken, maar om nu te zeggen dat de islam gelijkstaat aan fascisme gaat mij te ver. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat Dessaur in haar boek De droom der rede ook een genadeloos oordeel velt over het monotheïstische christendom, dat volgens haar evenzeer extreem paternalistisch is, al blijft het woord ‘fascistisch’ of ‘fascistoïde’ daarbij achterwege. Dessaur was geobsedeerd door het rationalistisch, technocratische wereldbeeld dat de sporen van masculiene eenzijdigheid draagt. Ze ging in haar boek tekeer tegen de systematische, seksistische onderdrukking die masculiene culturen aan de dag leggen.

Die onderdrukking was voor haar een negatieve graadmeter voor beschaving. Ook Pim Fortuyn heeft zich nadien in die zin uitgelaten. In de mate waarin een land of cultuur homoseksualiteit onderdrukt kon je volgens hem in negatieve zin de mate van beschaving afmeten. Ik denk dat hij daarin gelijk had, al is er ook nog zoiets als een historische component. In de jaren vijftig zagen de meeste psychiaters in Nederland homoseksualiteit nog als een ziekte die te genezen was. Wij weten inmiddels beter. Ik denk ook dat over honderd of tweehonderd jaar iedereen op de wereldbol homoseksualiteit de normaalste zaak van de wereld zal vinden, al durf ik daar mijn hand niet voor in het vuur te steken. Wetenschap en vooruitgang zullen hun werk doen, maar de achterlijkheid van het denken heeft diepe wortels in de troebele lagen van de ziel.

Over het Jodendom – voorover dit in haar boek De droom der rede ter sprake komt – is Dessaur in haar oordeel opvallend mild. Kennelijk had zij, als Joodse (androgyne) vrouw, er moeite mee om het woord ‘fascistisch’ met het Jodendom in verband te brengen. Eens temeer levert zij daarmee het bewijs dat de woorden ‘fascistisch’ en ‘fascistoïde’ na de Tweede Wereldoorlog onmogelijke woorden zijn geworden. Het huidige beleid van Israël in ‘de bezette Palestijnse gebieden’ levert daar het wrange bewijs van. Ook de politieke praktijken van Joden kunnen aanleiding geven om het woord ‘fascistisch’ of ‘fascistoïde’ in de mond te nemen.

Onlangs zag ik op You Tube een fragment  van een gesprek van Theo van Gogh met Pim Fortuyn. Het was aflevering van het TV-programma ‘Een prettig gesprek’. Theo van Gogh en Pim Fortuyn waren twee dwarsliggers uit een tijd dat je in Nederland nog mocht zeggen wat je denkt en schrijven wat je dacht. Die tijd ligt inmiddels ver achter ons. Vaak wordt beweerd dat er een verschil bestaat tussen de reguliere islam en het fundamentalisme van de geradicaliseerde islam. Dat verschil is er inderdaad, maar daarmee is het probleem niet van tafel. De terecht bepleite tolerantie voor de islam is tot op zekere hoogte ook een tolerantie voor het irrationele. Maar de grenzen, die door het heldere denken zijn gesteld, zijn ook de grenzen van de ‘de droom der rede’.

Ik ben het boek De droom der rede gaan herlezen, maar dat viel niet mee. Ik heb nooit geweten dat Andreas Burnier zo’n zweverig type was. Ze probeert in 250 bladzijden 2000 jaar cultuurgeschiedenis op de schop te nemen om aan te tonen dat het westerse mensbeeld vooral na de Verlichting vervlakt en verschraald is. Na al die eeuwen zou dit mensbeeld gesimplificeerd zijn tot een materialistische, monistische visie. We luisteren teveel naar de ratio en te weinig naar het gevoel, daar komt haar betoog in essentie op neer.

Dat wreekt zich ook in haar eigen vakgebied, de criminologie, waarin ze allerlei richtingen onderscheidt, maar zelf kiest voor een fenomenologische benadering van ‘het verschijnsel mens’ in al zijn gelaagdheden. ‘Criminosofie’, zoals ze het zelf noemt. We moeten weer terug naar het volledige mensbeeld van Plato en Plotinus, Giordani Bruno, Ficino en anders wel Jung .. afijn de hele santenkraam van ‘humane alternatieven’. 

Ondertussen passeren allerlei esoterische termen de revue: ziel, het bovenbewuste, het kosmisch bewustzijn en zelf de reïncarnatie, waarin ze zelf blijkt te geloven. Het op hol geslagen rationele Westen moet zich weer spiegelen aan de verstilde introversie van het Oosten  Ik kan niet ontkennen dat ik zo af en toe enige belangstelling aan de dag leg voor wat tegenwoordig zo mooi ‘spiritualiteit’ wordt genoemd, maar dit is mij toch echt te gortig.

Theo van Gogh en Pim Fortuyn zijn al jaren dood en ook Andreas Burnier leeft niet meer. Ik vraag me af hoe ‘een prettig gesprek’ tussen die drie anno 2020 zou zijn verlopen.