Ach die Kerst toch
Gisteren viel de Moanne in de bus, voor het eerst met een themanummer zo lijkt het, en wel over het It Fryske erfgoed. In een van de artikelen gaat Kerst Huisman andermaal in op het debat over de Friese canon. Meteen al in de tweede zin bestempelt hij mijn bijdrage aan deze discussie als ‘healwiis en ûnberoaid’. In een voetnoot nota bene wordt deze kwalificatie ook nog eens nader toegelicht: “Healwiis, omdat hy oantoanber net lêzen hat wat er oer de kanon skreun is. En ûnberoaid fanwegen it feit dat hy in Fryske kanon ferbiede wol. Sokke taal binne wy hjir sûnt 1945 net mear went.’
Die Kerst toch. Zou hij dat nou echt menen? Het moet niet gekker worden. Ik schreef mijn column over de Friese canon voor de Literaturfabryk van Radio Mercurius en de volgende dag publiceerde ik mijn tekst op dit weblog. Ik heb sterk de indruk dat Kerst mijn betoog helemaal niet gehoord of gelezen heeft, maar gemakshalve zich uitsluitend beroept op het uitgebreide citaat van Geart de Vries in het novembernummer van De Moanne. Geart de Vries wees er bij die gelegenheid terecht op dat Pieter de Groot weer eens met een idee van mij aan de haal was gegaan.
Die beste jongen doet dat wel vaker en meestal heel subtiel. Zo heeft hij ooit eens het idee van de Friese deelname aan het Eurovisie Songfestival van mij gejat uit een artikel dat hij eerst om onduidelijke reden had afgewezen voor de opiniepagina van de LC. Bij een andere gelegenheid heeft hij een tekst over Jacques Brel vrijwel letterlijk overgeschreven uit de VPRO-gids. De Leeuwarder Courant is niet alleen de krant die Friesland beweegt, maar ook geruisloos en ideeën en teksten van anderen plagieert.
.
Maar terug naar de Friese canon en de opmerking van Kerst Huisman. Voor alle duidelijkheid herhaal ik nog maar even het slot van mijn betoog destijds:
De concept tekst voor een Friese canon die Kerst Huisman vorig jaar in opdracht van het FFU heeft bedacht is zo uitvoerig van opzet, dat op het eerste gezicht niemand er een buil aan kan vallen. Toch riep ook dit document meteen al felle reacties op. Het zou te veel nadruk leggen op de gemiste kansen op een autonoom groot Fryslân in het verleden. De negentiende eeuw zou te veel worden beschreven als een tragische episode waarin de Friezen vooral werden kaalgeplukt door een centralistisch regeringsbeleid. De rol van de Friezen in de bezettingstijd zou te rooskleurig zijn voorgesteld.
Al met al, zo luidde de kritiek, worden Friezen met deze canon teruggedrongen in een vermeend slachtofferschap. En dat is het laatste waar het huidige Fryslân op zit te wachten. Identiteit laat zich niet vastleggen, en zeker niet de Friese, want die ligt al muurvast. Laten we een nieuwe generatie niet opzadelen met de trauma’s van het Friese verleden. Laat het voor eens en altijd duidelijk zijn: de Friese canon moet verboden worden!
Waarom is die Kerst dan zo op zijn pik getrapt? Ik heb nota bene vooraf alle stukken gelezen. Ze staan gewoon op internet. Zelfs de kritiek daarop. Kerst kan het kennelijk moeilijk verteren dat ik de discussie opnieuw heb aangezwengeld, waarbij ik nota bene ook nog eens de kern van de zaak heb geraakt. Een Friese canon is het laatste waar Fryslân op te wachten zit. Het oprakelen van historische vergezichten op het eens zo luisterrijke Grote Friese Rijk zal alleen maar de gekoesterde miskenning aanwakkeren van Friese fundamentalisten die nog altijd treuren over de mislukte Friese natievorming. Een eigen canon wordt dan al gauw het politiek correcte alibi voor verholen separatisme.
Kerst Huisman is een folkolrisch fenomeen. Zijn historische betogen over it Grutte Fryslân van weleer en zijn pleidooi voor een hereniging van de gescheiden Frieslanden kunnen alleen worden gedoogd omdat dit soort gedachten in de actuele realiteit totaal buiten de orde zijn. Het is zwijmelarij van een luchtfietser, op het oog ongevaarlijk maar in feite niet van gevaar ontbloot.
De tijden hoeven maar iets te veranderen en met dit soort mallotige ideeën kom je weldra aan de verkeerde kant te staan. Niet alleen de geschiedenis van de Balkan en de Basken heeft dat maar al te pijnlijk aangetoond, maar ook de eigen geschiedenis van Fryslân in de Tweede Wereldoorlog. Een verwijzing naar het jaar 1945 is dan ook op zijn minst een tikkeltje ongepast. Iets meer humor zou ook niet verkeerd zijn. Maar daar zijn Friezen doorgaans niet zo sterk in, om van diep-Friezen maar te zwijgen.