.
Vorige week meldde de Volkskrant dat er sprake is van een ‘canon-rage’. Plots wil elke stad of regio zijn eigen canon hebben. De landelijke canon zou vooral als een ‘inspirerend fundament’ moeten fungeren. Nou dat hebben we inmiddels gemerkt. ’s Avonds op Nova veegde onze nationale geschiedenis-clown Thomas von der Dunk meteen de vloer aan met het rijtje pictogrammen dat onze schooljeugd vooraan krijgt voorgeschoteld. De canoncommissie is politiek hypercorrect geweest. De slavenhandel en de jodenvervolging hebben een prominente plaats gekregen, maar waarom zonodig Sebrenica, dat op termijn geen enkele invloed zal hebben op onze vaderlandse historie? Kortom, het is controversiële lijst van historische feiten waar heel wat op valt af te dingen.

Dat is op zich niet zo erg, het beeld van onze geschiedenis is een veranderende momentopname. Niet alleen de waan van de dag, maar ook de heersende ideologie bepalen voor een groot deel het beeld van wie eigenlijk zijn. Zo is ook het beeld dat Friezen van zich zelf hebben sterk bepaald door ideologische factoren. Niet zozeer door de waan van de dag, als wel door een historisch verkalkt zelfbeeld, dat telkens maar weer herhaald en bevestigd moet worden, en nauwelijks gecorrigeerd wordt door nieuwe ontwikkelingen en inzichten. Vanuit die optiek bezien zou het absoluut verboden moeten worden, dat de Friezen hun eigen canon krijgen. Dat is de kar achter de wagen spannen. Een Friese canon zal de Friese identiteit niet zozeer versterken, als wel de gekoesterde miskenning, die eigen is aan de Friezen, in de kaart spelen. Friezen hebben eerder behoefte aan een historische deprogrammering, dan aan een canonieke bevestiging van een proces van historische verstarring dat al anderhalve eeuw gaande is.

Maar ik vrees dat mijn wijze raad niet gevolgd zal worden. Als het aan de voorzitter van de nationale canoncommissie ligt, kunnen we een wildgroei van historische canons tegemoet zien. Zo moet er een canon van het katholicisme komen, een canon van de bèta-vakken en zeker ook een Friese canon. Toen ik dat las, kreeg ik meteen de kriebels. Het zal toch niet gebeuren, dat ellenlange, ellendige gekissebis over de vraag of Kneppelfreed nu wel of niet in die Friese canon moet. Of anders wel de gemiste kansen om tot een eigen groot-Friese natie te komen, om maar te zwijgen over dubieuze rol die veel Friese nationalisten tijdens de Duitse bezetting hebben gespeeld. Ik moet er niet aan denken, zo dacht ik bij mezelf, dat we de discussie daarover nog eens keer moeten beleven.

De armzalige vertoning die de viering van Fryslân 500 in 1998 heeft opgeleverd, zou voor de canon-fanaten een les moeten zijn. Historici vlogen elkaar destijds in de haren over de rol die Albrecht van Saksen zou hebben gespeeld bij de invoering van het centrale gezag in Fryslân. Wat een chauvinistisch Fries feest had moeten worden mondde uit in ordinair gekijf over historische feiten die al vijf eeuwen oud zijn. Zelfs een bommelding van een Friese dichter moest er aan te pas komen om de hoge heren op het Provinciehuis op de onzinnigheid van dit project te wijzen. Met de invoering van een Friese canon zal het niet veel anders gaan. Het vuur van de ideologische veenbrand zal weer hoog oplaaien. Door dit onzinnige feiten-fetisjsme van ingehuurde historici zullen hier nog eens bommen ontploffen.

De concept tekst voor een Friese canon die Kerst Huisman vorig jaar in opdracht van het FFU heeft bedacht is zo uitvoerig van opzet, dat op het eerste gezicht niemand er een buil aan kan vallen. Toch riep ook dit document meteen al felle reacties op. Het zou te veel nadruk leggen op de gemiste kansen op een autonoom groot Fryslân in het verleden. De negentiende eeuw zou te veel worden beschreven als een tragische episode waarin de Friezen vooral werden kaalgeplukt door een centralistisch regeringsbeleid. De rol van de Friezen in de bezettingstijd zou te rooskleurig zijn voorgesteld. Al met al, zo luidde de kritiek, worden Friezen met deze canon teruggedrongen in een vermeend slachtofferschap. En dat is het laatste waar het huidige Fryslân op zit te wachten. Identiteit laat zich niet vastleggen, en zeker niet de Friese, want die ligt al muurvast. Laten we een nieuwe generatie niet opzadelen met de trauma’s van het Friese verleden. Laat het voor eens en altijd duidelijk zijn: de Friese canon moet verboden worden!