‘Door middel van een dergelijke apocalyptische symboliek probeerde Leni Riefenstahl Adolf Hitler te vergelijken met de herrezen Christus die uit de hemel neerdaalde en niet alleen militaire en politieke glorie bracht, maar ook de verlossing van de zonden uit het verleden aan hen, die niet zozeer aanhangers waren van een a-politiek geloof als wel van een nieuwe religieuze orde. ‘

Dat schrijft David Lewis in zijn boek The man who invented Hitler (2003). De man die Hitler uitvond, en over wie dit boek gaat, is de psychiater Edmund Forster die Hitler in de herfst van 1918 behandelde in het psychiatrisch ziekenhuis van Pasewalk. Daar herstelde Hitler van een hysterische vorm van blindheid die hij had opgelopen op dinsdagochtend 15 October 1918 bij een aanval met gifgas aan het front bij het Noord-Franse Wervique-Sud. Deze hysterische blindheid was in feite een vorm van onbewust simuleren, zoals wel meer bij getraumatiseerde soldaten geconstateerd werd.

Forster zou Hitler genezen hebben door een brute methode toe te passen. Op hypnotiserende wijze deed hij een beroep op de fanatische wilskracht die schuilging in Hitlers ‘onderziel’. De behandeling slaagde, maar de patiënt was een monster geworden met extreme honger naar macht over anderen. (Zie ook mijn blog: Mijn fascinatie voor Hitler) Deze extreme honger naar macht over anderen is een pathologische aandoening die ook wel ‘cratisme’ wordt genoemd. De Poolse psychiater Wladislaw Witwicki heeft beweerd dat ook Jezus Christus aan een vorm van cratisme heeft geleden. (zie: hier) Wie denkt dat hij niet alleen mens is, maar ook de zoon van God, wil in feite almacht uitoefenen over alle andere mensen. Uiteindelijk herrijst hij uit de dood en verschijnt op de wolken.

Het citaat hierboven heeft niet betrekking op het wonderlijke verhaal van Hitlers genezing in Pasewalk, waar veel over gespeculeerd is. Waar het hierover gaat is de openingsscène van Triumph des Willens van Leni Riefenstahl. Ik heb gisteren die openingsscène nog eens bekeken op YouTube. Wat je ziet is een vliegtuig dat boven de wolken komt aanvliegen. ‘Über den Wolken muss die Freiheit wohl grenzenlos sein…’ die woorden van Reinhard Mey schoten even door mijn hoofd. Een schlager uit de jaren zeventig. Maar ook de volgende woorden: ‘De mensenzoon komt op de wolken, ten overstaan van alle volkeren’. Dat is een regel uit een liturgisch lied, geschreven door Huub Oosterhuis, dat ik als schooljongen nog heb gezongen in het koor van het Ignatiuscollege. 

En dan gebeurt het in die apocalyptische openingsscène van Triumph des Willens. Het vliegtuig werpt zijn schaduw op de grond in de vorm van een kruis dat over de daken van de zonovergoten stad trekt. Het is Neurenberg, waar Hitler – die in het vliegtuig zit – een militaire parade zal afnemen ter gelegenheid van de Reichsparteitag die daar in september 1934 gehouden wordt. De beelden vanuit de lucht van het middeleeuwse centrum zijn op zich al bijzonder, want deze gebouwen werden op 30 maart 1945 door de geallieerden platgebombardeerd.

Maar zover is het hier nog niet. De Messias daalt neer op aarde. Je moet wel een beetje fantasie hebben om deze subtiele hint naar het christendom te kunnen herkennen. Zelf zie ik er eerder de schaduw van een vogel in. Maar goed, een kruis kan ook… 

De mensenzoon komt op de wolken ten overstaan van alle volkeren. 

Die woorden bleven gisteren door mijn hoofd spoken. Ik kan ze zelfs zingen, want de melodie van dit lied weet ik nog goed, maar de overige woorden zijn diep in mijn geheugen weggezakt. Behalve de eerste woorden:  

‘Het is voorspeld…..’

Om erachter te komen hoe dit lied verder ging, heb ik een beroep op het fotografisch geheugen van mijn oud-klasgenoot Nard Loonen, zelf ook een fervent blogger (zie: hier) en kenner van de muziek en de teksten van het duo Huub Oosterhuis & Bernard Huijbers. Wonderlijk genoeg wist Nard het ook niet. Wel wist hij mij het volgende te melden: 

‘In het register van de eerste 200 liederen Huijbers/Oosterhuis (tot 1973) staan alle liederen alfabetisch op beginregel en op nummer in de bundel, maar noch op “Het is voorspeld“, noch op bv. “Het lied van de wederkomst” kom ik het tegen. Mogelijk staat het als “Het lied van de wederkomst” als vullertje op het eerste EP’tje Ambrozijn en Groggelgijn.

Nard had dat EP-tje niet meer. Of de duvel er mee speelt. Zelf heb ik het tot vorig jaar in mijn bezit gehad, maar bij de heb ik het weggedaan bij de verhuizing. Het verkeerde ook in zeer slechte staat.

Na enig zoeken op internet kwam ik erachter dat “Het lied van de wederkomst” inderdaad op de EP Ambrozijn en Groggelgijn staat. Maar de de volledige tekst heb ik nog steeds niet, net zomin als de muziek. Behalve dan de muziek van de eerste regel, die Nard voor mij nog even in notenschrift voor mij heeft weergegeven, maar hij heef mij beloofd ernaar te blijven zoeken.

Het zou mooi zijn om de muziek van Het lied van de wederkomst nog eens te monteren onder de openingsscène van Triumph des Willens, in plaats van Richard Wagners Die Meistersinger von Nürnberg dat – als het vliegtuig gaat landen – langzaam overgaat in het Horst Wessel-lied.

En anders wel Über den wolken van Reinhard Mey. Zo moet der Führer zich immers gevoeld hebben. Grenzeloos in zijn vrijheid. Hij straalt als hij voor het eerst in beeld komt. Volop genietend van zijn charisma en zijn almacht. De Messias zet vaste voet op aarde. De nieuwe liturgie kan een aanvang nemen.