Uit betrouwbare bron heb ik gisteren vernomen dat Hylke Speerstra de Gysbert Japicxprijs voor 2007 heeft gewonnen. De prijs gaat naar Speerstra voor zijn boek ‘De Oerpolder’ dat vorig jaar verscheen. Navraag bij de afdeling voorlichting van het Provinciehuis maakte duidelijk dat het bericht bevestigd noch ontkend kan worden, maar daarmee lijkt de juistheid van dit nieuwsfeit niet langer te ontkennen. Het advies van de jury moet nog door GS, maar ligt reeds op het bureau van de gedeputeerden. De jury bestond dit jaar Aukje Holtrop, Ernst Bruinsma en Willy van der Meer.

De Gysbert Japicxprijs, met een prijzenbedrag van
€ 5000,-, is de grootste literaire prijs van Friesland en wordt om de twee jaar toegekend, afwisselend voor een gedichtenbundel en een roman. De toekenning van de prijs aan Hylke Speerstra is niet onomstreden. Allereerst is het de vraag of het boek wel aan het belangrijkste criterium van de prijs voldoet. De boeken van Speerstra zijn vaak gebaseerd op interviews en historisch onderzoek. Zo ook De Oerpolder met zijn uitvoerige verhalen over het leven in de 19e eeuw in ‘It Heidenskip’, een kleine gemeenschap ten zuidoosten van Workum.

De Oerpolder is dus niet echt een roman, zelfs geen historische roman, maar ook geen verhalende documentaire op basis van bronnenonderzoek. Het is een wonderlijk amalgaam van feit en fictie. De meer dan 200 orale bronnen, die de auteur heeft geraadpleegd, alsook de grote hoeveelheid primaire en secundaire literatuur, die hij vooraf heeft bestudeerd, zetten het boek meer aan de kant van de feiten dan de fictie.

Voorts is ook de auteur zelf niet onomstreden. De oud-hoofdredacteur van de Leeuwarder Courant Hylke Speerstra (1936) is een van Frieslands meest gelezen schrijvers. Hij is een van de weinige echte bestseller-auteurs in deze contreien. Je zou hem de ‘Jan de Hartog van de Friese literatuur’ kunnen noemen. Het is dan ook de vraag of zo’n auteur een literaire prijs echt nodig heeft. De auteur verkoopt als een tierelier. Speerstra baarde twee jaar geleden opzien door zijn plotselinge overgang van uitgeverij De Friese Pers Boekerij naar Bornmeer, die kennelijk een gunstiger contract kon bieden. De ironie van de geschiedenis wil dat Abe de Vries, de huidige directeur van de Friese Pers Boekerij, Hylke Speerstra vorig jaar – in een recensie van de Oerpolder in de LC – heeft getipt als toekomstig winnaar van de Gysbert.

Voorts is het nu al de zoveelste keer dat de toekenning van de Gysbert Japicxprijs niet vlekkeloos verloopt. Een van de juryleden heeft het bericht kennelijk aan de haag zijner (of harer) tanden laten ontsnappen. Overigens is het volgens mijn zegsman zo dat binnen de jury geen consensus heerste. Er is een minderheidsstandpunt dat waarschijnlijk ook expliciet in het juryrapport verwoord gaat worden. Maar los daarvan, wederom komt een bericht vroegtijdig in de publiciteit. Twee jaar geleden lekte het bericht dat Michaël Zeeman de voorzitter was van de jury voortijdig uit. Vier jaar geleden was er nogal wat discussie naar aanleiding van de toekennen van de prijs aan een volkomen outsider, Willem Tjerkstra. Het circus rond de toekenning van de belangrijkste literaire prijs van Friesland begint op deze wijze een beetje op de Tour de France te lijken.