‘Voor wie dat inziet, bestaat de tijd niet langer als tikkende klok, of als 
tijd die de dingen verspreidt en isoleert. De tijd spiegelt de dingen aan en in 
elkaar. Via de tijd kun je overal komen. Zijn is tijd, God is tijd, de spiegel
 maakt van tweeën één. De tijd van de eeuwigheid houdt […]

‘Zo fungeert op ieder terrein als het afvoerputje waardoor al het mogelijk 
leven vroeg of laat wegspoelt in het riool van het niets. In het domein van 
de natuur veronderstellen de meeste theorieën dat het universum zoals 
dat zich in tijd en ruimte uitstrekt eindig en beperkt is: ‘voorbij’ grenzen 
van tijd en ruimte is […]

‘Soortgelijke overwegingen zijn ook van toepassing op de ‘godswaan’ of 
’godsdienstwaanzin’. De manier waarop deze beschreven worden wordt bepaald door ons eigen geloof of ongeloof. Gelovigen (of ‘plotinisten’) hebben 
overigens niet per se meer begrip voor godsdienstwaanzinnigen (of uno-waners). Vaak wil men niet geassocieerd worden of ‘besmet’ raken met het narrige van de waanzin, en […]

‘Volgens sommigen is een mystieke ervaring
 slechts te begrijpen binnen een bepaalde mystieke traditie. En inderdaad 
wordt de kans op een ‘mystieke ervaring’ vergroot door vorming van religieuze ontvankelijkheid en training in geestelijke verfijning. Maar ook hier 
geldt dat de uiteindelijke ‘echte mystieke ervaring’ van een geheel andere 
orde is dan de voorbereidende handelingen. Mystiek […]

‘Ik zal nooit toegeven dat een Hohenzollerncanaille iemand 
kan bevelen misdaden te plegen— Er bestaat geen recht op gehoorzaamheid, als
 de bevelgever slechts een Hohenzollern is … Das Reich zelf is immers een 
leugen: geen Hohenzollern, geen Bismarck heeft ooit aan Duitsland gedacht — 
Vandaar de woede tegen professor Geffcken — Bismarck gaf er de […]

Dit leidde tot uitvoerige uitweidingen: “De notities volgden elkaar op in een kortademige staccatostijl, maar ook lyrisch en bloemrijk, nu eens stilstaand bij het beeld van een witte piano op de top van de Mont Blanc, en dan weer uitweidend over de lichamelijkheid van de taal, waarin het woord vlees kan worden en omgekeerd…Mijn boek […]

‘In deze visie wordt het bestaan van een subjectieve beleving van een heden en een verschil tussen verleden en toekomst irrelevant geacht. Onze ervaring van het verschil tussen toekomst en verleden zou komen door de beperkingen van ons 
bewustzijn, een gebrek aan kennis en een beperkte taal; De 
’echte’ tijd zou het tijdspad zijn, met […]

‘Wanneer wij de geschiedenis van de mensheid beschouwen, nemen wij slechts de uiterste buitenkant der gebeurtenissen waar, en deze dan nog verwrongen in de troebele spiegel der traditie. Wat echter eigenlijk is gebeurd, onttrekt zich aan de vorsersblik van de historicus, want het eigenlijke historische gebeuren ligt diep verborgen, door allen geleefd en door niemand […]

‘Kijk, als morgen in de krant staat dat we ontdekt hebben dat God bestaat, zal ik denken: nou en, wat maakt het uit? Al die mensen die vermoord zijn, dat is toch niet ongedaan te maken? Het maakt geen bal uit of hij bestaat. Integendeel, dat zou het alleen maar erger maken. Voor hém, als […]

Om een beeld te creëren voor “De gok van Spinoza en Pascal”, stel ik voor een artistieke weergave te maken die zowel de filosofische ideeën van Spinoza als die van Pascal belichaamt. We kunnen een scène voorstellen waar Spinoza en Pascal tegenover elkaar zitten aan een ouderwetse speeltafel, verlicht door kaarslicht. Spinoza, met een contemplatieve […]

‘Als een groot leed op je levensweg komt, negeer het dan. Vroeg of laat zal dit leed vanzelf in een zegen veranderen.’ Deze taoïstische wijsheid staat haaks op onze hedendaagse opvattingen over het verwerken van traumatische gebeurtenissen. Leed moet je niet negeren, je moet er over praten en nog eens praten. Professionele zielenknijpers laten je […]

Waar is de sonore scheet gebleven? Deze vraag wekt bij mij een diep gevoel van melancholie. Ik kan me het moment niet meer herinneren dat ik iemand voor het laatst in het openbaar een klaroenstoot hoorde geven. Onbeschaamd, zo van hier sta ik, ik kan niet anders. De voortgang van de beschaving mondt uit in […]

‘Zodra het doel [van de creatieve therapie] mij duidelijk 
is, begin ik te schilderen. Terwijl de creatief therapeut 
nog met zijn inleidende verhaal bezig is, vertaal ik direct 
in kleuren wat hij in woord en gebaar zegt: rood voor gevaarlijke begrippen, blauw voor volle, diepe begrippen, 
zoals de zee ook blauw is, groen voor levendigheid, […]

Het is 3 maart 1970. De jongeman bij de motorkap ben ikzelf. De foto is genomen door Nard Loonen, een klasgenoot die ik nog ken uit de tijd van het Ignatiuscollege. We gingen samen naar Berlijn om de wedstrijd Vorwärts Berlin tegen Feyenoord te zien. Dat bezoek aan Berlijn kan ik me nog goed herinneren. […]

‘Weet je wat een jonge specialist te horen krijgt die in een ziekenhuis komt solliciteren en zegt dat ze vooral is gekomen om de lijdende mens bij te staan, om een zekere troost te bieden als het noodlot onafwendbaar is? Piss off. Het ziekenhuis is één groot, biochemisch georiënteerd circus waar ze maar één vraag […]

Nutteloosheid wordt steeds zeldzamer. Nutteloze kennis dus ook. Ik hou van nutteloze kennis. Nutteloze vragen die tot tot nutteloze antwoorden leiden hebben iets Zen-achtigs. Ze maken het leven lichter. Door de mogelijkheid van het nutteloze tot het eind toe open te houden, wordt zelfs de dood wat meer aanvaardbaar. Stop making sense! `De zinloze vraag […]