Soms verbeeld ik me hoe het zou zijn als ik Hitler ontmoet had, zoals hij was als jongeman tijdens zijn verblijf in Wenen. Berooid en lichtelijk wanhopig, zijn brood verdienend met plichtmatige architectuurtekeningen die als ansichtkaart werden verkocht. De jonge Hitler zat jarenlang aan de grond, zonder uitzicht op een carrière als kunstenaar. Zijn romantische […]
Via het contact met de overblijfselen van de verwante Griekse cultuur (onder meer te vinden in Italië) hoopte men het ware Duits-zijn te vinden. De Romeinen dienden niet als voorbeeld, omdat zij sinds Luther (1483-1546) geassocieerd werden me het onderdrukkende en decadente Romeinse keizerrijk, lees: de decadente en verwijfde Romaanse of Franse hofcultuur, die de […]
‘Met Hitler werd de duistere waan van de eeuw bloedige ernst. Hitler is de laatste ontremming van de moderniteit. Sinds hem kan iedereen weten hoe bodemloos de menselijke werkelijkheid is. Sinds we ophielden in God te geloven hebben we het met het geloof in de mens geprobeerd. Nu ontdekken we tot onze verrassing dat het […]
De hoofdpersoon uit De ooggetuige is arts-psychiater in een reservelazaret, waar hij geestelijk verminkte militairen behandelt. Zijn patiënt is een zekere A.H., een grootheidswaanzinnige, Jodenhatende fantast, die als gevolg van een hysterische aandoening niet meer kan zien. Medisch gezien is hij echter niet blind. De arts raakt door hem gefascineerd. Tot dan toe was hij […]
Het is voorjaar 1945. Duitsland ligt in puin. Hele steden zijn platgebombardeerd. De Duits bevolking is murw en apathisch en voelt zich voor een groot deel evenzeer slachtoffer als andere Europeanen. Alleen mogen Duitsers zich niet het slachtoffer voelen. Op de foto is het interieur van een ingestorte kerk te zien. Een iconisch beeld. Veel […]
Niet alleen de aftocht van het christendom, maar ook de opkomst van de publieke religie heeft het rouwen veranderd. Zo ontstonden nieuwe mythes rondom het rouwen. Wat betekent dit voor de psychiatrie die onderscheid maakt tussen rouw en depressie? Naar die vraag gaat de auteur op zoek. Freud, Vestdijk en Camus wijzen hem hierbij de […]
Hitler op het Odeonplatz in 1914. Tegenwoordig wordt aangenomen dat de foto om propaganda-redenen is gemanipuleerd. ‘Op 1 augustus 1914 stond Hitler midden in een mensenzee op de Odeonsplatz in München. Het was laat in de middag; zojuist was bekend geworden dat Duitsland aan Rusland de oorlog had verklaard en dat de algemene mobilisatie was […]
‘De irrationele romantische trek van het Duitse nationalisme hield ook voorwaarden in voor een diametrale omkering en verwerping van christelijke en humanitaire waarden. Zo kon Nietzsches vehemente aanval op de vulgarisering en vervlakking van die waarden juist hier een bijdrage leveren tot hun afbraak en tot platte verheerlijking van de macht. Het biologistische denken sloot […]
Als Hitler de oorlog wint, betekent dit dat de normen van democratie en christendom worden weggevaagd door een systeem waarin het geoorloofd en nobel is grote massa’s mensen die als nutteloze mee-eters worden beschouwd, op te ruimen als wrak vee. (..) Zoals godsdienst en levenswaarden van het oude Egypte uitgevlakt zijn door christendom en islam, […]
‘Bovendien verhullen sommige discussies over massageweld, die op het eerste gezicht volledig door wetenschappelijke overwegingen ingegeven lijken, ternauwernood een welhaast theologische preoccupatie met de Oorsprong van het Kwaad en de Zondeval. Ethologie, de wetenschappelijke studie van het diergedrag, is de hedendaagse theodicee, de eigentijdse verklaring van de aanwezigheid van het kwaad in de wereld. Maar […]
Aan het slot van Polanski’s film Repulsion zoomt de camera in op een foto op het dressoir. Er zijn kinderen te zien. Een daarvan is de hoofdpersoon, gespeeld door Catherine Deneuve. Zij heeft dood en verderf gezaaid in het appartement dat haar was toevertrouwd toen de eigenaren op vakantie waren. Bij thuiskomst wordt de omvang […]
De hiernavolgende tekst is een licht bewerkte versie van een lezing die ik mocht geven op een symposium over Het Kwaad, dat op 9 februari 2017 werd gehouden in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. (zie: hier). Ik heb deze tekst later gebruikt voor het eerste hoofdstuk van mijn boek ‘Jihad of verstandsverbijstering‘ dat in het […]
Jaren geleden, op een poëzieavond in De Bres in Leeuwarden, heb ik onderstaand gedicht voorgedragen. Dichten is ook niet zo moeilijk. Je moet gewoon wat woordjes achter elkaar zetten, zodanig dat ze af en toe op elkaar rijmen. Of niet. Poëzie is in de wilde weg wat op papier zetten. Achteraf merk je dan dat […]