Sies Bleeker, Geertje van Oudheusden, Jelle Breuker, Rik Vos, Thom Mercuur, Jaap Castelein, Geert Schaap, Luciano Harms, Sikke Doele, Harmen Abma, Ruloff Manuputty, Antonia Talamini, Hannah Ludwig, Anita Andriesen, Wim Bors, Jan Murk de Vries,  Michaël Zeeman, Louis Le Roy, Koos van der Sloot….

…20 passanten in mijn leven, ze passeerden in de afgelopen weken de revue in de reeks ‘Herinneringen aan…’ Het waren verhalen die ik eerder schreef en die ik  voor deze gelegenheid grotendeels herschreef of van een inleiding heb voorzien. Vooraf wist ik niet dat ik hier zoveel reacties op zou krijgen. Soms emotionele reacties van nabestaanden, soms van mensen die de betreffende persoon goed hebben gekend. In een enkel geval leidde dat tot een hernieuwd contact. De herinnering blijft, maar de tijd gaat verder. Uiteindelijk zijn we allemaal passanten in de tijd. 

Ik had de reeks nog wel uit kunnen breiden door dieper in mijn geheugen te gaan graven. Of dichterbij, want ook in de afgelopen maanden stierven er mensen die mij lief waren. Hoe ouder je word, hoe meer mensen om je heen vallen weg. Het leven wordt leger. Anderzijds wordt het reservoir met liefdevolle herinneringen steeds meer gevuld.

Soms denk ik wel eens aan mijn eigen dood. Niet te lang, want denken aan de dood moet niet je niet te veel doen. Het valt me op dat het denken over andermans dood mij makkelijk afgaat dan het denken over mijn eigen verdwijnen in de tijd. Anderzijds heeft de corona-crisis mij andermaal doordrongen van de tijdelijkheid en de kwetsbaarheid van het leven. 

Ik heb me in de afgelopen maanden intensief beziggehouden met het fenomeen rouw. Wat heeft de coranacrisis veranderd in ons denken over de rouw. Ik schreef een lang essay met als titel Het virus van de melancholie, vanuit de gedachte of misschien wel de hoop dat de mensheid door een nieuw besef van kwetsbaarheid ook gevoeliger zal worden. Misschien ontstaat zoiets als een nieuwe verbondenheid met het leven, het leven van anderen, maar ook met al het leven op aarde. Misschien komt er een dan nieuwe ruimte vrij voor de geest, die uit wij de materie om ons heen hebben teruggetrokken om zo over de wereld te kunnen heersen.